Мидыла 25 сен улихьде гине, августала-сентябред аахира йыхыIр Дагъыстанад ригиде даIгьвиед агьвалат йибкьыр лувзур ай. Бейхабарды инсанашды улихьде йидкьыр гьамал артухды, гуджлид душманар люздири, гъараады Россиедихьван баIхсе ад хуIкиметмыра ярахбыр, ва мадды гьабишис лазимды-герекды кар-куш хыле выр мидиъ сидыгыр ай. Гьабишис, дин хьури хакьыр, адарцас йигара йишири ихьды инсанар, амма Дагъыстанабыр гьабишды ихтилатмыда адарцас дичIирдиш, сиенебишды ният са йиъий — душман шуна-га кьулуула ихъиес хьур, республикадаа йихъигыр. Гьелбетдики, гьа вахтинды балад джетинвалдыбыр ва джыгынвалдыбыр йишири ихьды инсанашис: 150-ла артухды милициди гвалах ваъара ад ва тисед инсанашды гьуIмир пыч вишири, гьала дыркьыд эскерер кидишне. Хынымер етимер дишири, джигьил хьыле, кьулуу иесси гъадишне адгыри. Гьабише джуьхьды гьуIмир сивхьири, Дагъыстан азад хъившин бадана.
Шууна йиширдики, хыле ярах хадишды инсанашды на тимбишды кьуве са диший: тIeкьийкье-тIекьийкье хаIсаб ваъара ай хуIкиметед къушумбыр еринды мыс лийкьасды хьур. ХьаIликана инсанашда йишири ил ыIхыIс. Кюмигдис йидкьыр ад эскерешис ерлид инсанаше джваIршда руъуд-лягъуIд куьмегбыр гьаъара ай. Миди ад гьакьасабырмыкла хабар вишийне, хуIкиметед кьухьды Борис Ельцин маджбыр йишири раазивалды выс беслемиш гьыъын бадана эккед военный операцие. Гьадис гюре дагъыстандид саргъаIтмыла гьайвыр гъаъ хъадахас чалыш диъий сиене йидкьыр ад бандитешды группировкамык кидбыр ва гьабишды кьуле гидбыр, амма баласдыбыр хъадахас хъехъедкьырдиш — гьилды хахъадкьыри, гьилды йытхыIри, саа-сур хъадахыйне ки.
Сентябред аахирес 1999 сыда, гьухьус йикиси, Дагъыстан гьаIкъийкъатна луьхъуIвшус лечIури радикальный группировкамыд хыляа. Гьасад гудж-аманахьван душман гьа вахтинды Дагъыстандида гъари хъыъыд йиъи.
Гьадыла хъуъ ки, гъийгъадийкьама гъарады душманаше аа сирхьердиш Дагъыстанди йикь-шиван ивесды ниятбыр. Гьабыр кид-кине чалыш дуруъура шыв киъиди гьамал-уюн гьаъас, Дагъыстан саъ гевес хьур. Гьабыр баласды аала-лаъ диъид джигьилер рыкъаIаI эгъедес чалыш дуруъура. Гьадыла йе-ваI хаIммише макъыет дишир йигара ихьды хынымешы ва джигьилешы гьабыр душманашды чIилмы инамиш дишир чIирид рыкъаI джытхьын бадана. Ва 1999-хьусды сыда кьулуу йибкьыд агъвалатакла лешур йигара дарс, маа-маа гьасад йыгъбыр мысна ки хъиджишин бадана ихьды гьазизды Дагъыстанди.
Зарема Исрафилова
