Авал-авал дуьнйады ешемиш йиъий Шалы Шабас. Гьад йиъий пачагъ джуду ху1киметед. Джуды гьакьаллыва1лид-камаллыва1лид дур сиене дуьнйады ай.
Йиъине джуды дугърид дур йиъий Шах огълы Шах Аббас, гьа рухьуд ч1ел виъи Шахад дух Шах Аббас. Амма мыха1бишис гьанийды дур гьац1ара Шалы Шабас хьур.
Йыгъырмыкла са йыгъа, джуды визирер-незирер ки хъуна руъура Шалы Шабас пачалыгъад са1ргьа1тмы гъургъас, йирхьас. Гьилды шегьерди, гьилды мука1 шыв хабар, этер ади хьур ахтармиш гьаъас.
Явашды хьа1лехьван, телесых джидшир у гъана йиванаши диъинаъанидиъи мибыр чулна хьуъ. Пачагьад утагъханымыда ва пачагьлыгъад меркезеда хырыда гийтхьуйне ка, мибишис хырыдаа ка фагьам руъура са къаралт. Бегедекал лет1кьыйне, гадкъыд, гьеми йиъий касиб са эдеми хуе лыйхере, езере гвалах ваъара ад.
Шах йывандыла саъ сач1ур бегеде йыхьыр ми эдемиес хыл йывхы1р, салам выри. Тиние ки салам хъывыр, мибишды арыди руъура ихтилат: Шаха суал выри ми эдемиес: «Гьай кьухьды, гьихьяъ, лугъур ама йиз банад к1еъэлы?»
Тиние джываб выри: «Гьагъзыра хылис шукур вас, джан пачагъ, йиз са к1еъэле диш лугъур ад, валагь, саъна дюзена ки лийкьыр анийиъи».
Шахара генеки суал вылц1ара гьеми эдемиес: «Гьай кьухьды, гьихьяъ, хьибыд гьуч1дис ва шууна пай гьаъара»?
«Шууна гьухьус, шунакиъиди чара выъыр гъийкьа гьаъара».
Гьаса гьухьуйне, пачагьара гене рухьура: «Са кар ки зада хъихьяъ, гьеми земха1тдыхьван лешуд хайир ва гьили ишлемиш гьаъара»?
«Валлагь, са ери, — рухьура миние, — за гъуьля гьаъ хабгъура, са ери за вылц1ара бырджере, са ери ки зас на къариес гъийкьа гьаъара».
Рази руъура минийды джывабырмы Шалы Шабас. «Яхши, — рухьура, — мида за вас хьиб ч1абал сивигаси, ва гьабыр ратха1ъ, вас ки выды хъуъ хъуд уругъ-туругъас ки гъийкьасна».
Ми эдемиере сагъулбыр гьыъыр, хыл ки хъы1вхы1р, хъу1гъу1ре Шалы Шабас гьеми эдемиед бегеда тисене кал. Са мамзиля ки лихъийкьасмады, гьеминийды бегеде хьибыр джуды визир дуруъура телесыхна.
Гемибише хулкара пачагьада: «Гьай пачагь, сагь йишид пачагь, е гет1кьыр диш гьидикляды йиъиди выды на гьанийды арыди йишид ихтилат, е ки кьуле эдедаъ».
Пачагьара мибишде рухьура: «Ве дыхьыр джуда хуткаъ, ама выдж ха1р са джывабахъаъ са худахад кьизилбыр вияъ гьанийис».
Дахыр везирер дуруъура гьети эдемиед бегеде, хулкара, шыв йиъийди-дишийди тинийда.
«Сахьусды пачагьара зада хуткуд, изды кьул джагвара вишир ама хьур. Изды джываб йиъий: «Са кьул диш изды джагвара вишир ад, мич1ри ки сиене джагвара вишир а».
Ми дживабас везиреше ха1рние са худахад къизилбыр выри гьеми касибес. Кьва1дхьусды гьание зада хуткуд — ва гвалах ваъад хьибды вазыра йиъи, амма лешуд хайир гъийкьа гьыъыр йигара гьуч1ды вазыра.
Хибыдхьусды ки гьанийды суал йиъий, шууна за гыъыд къазамиш пай гьаъарди? Изды джываб йиъий: «Ери за вылц1ара изды рышбишис, гьабыр быга выг1лис дуруъус, гьад гьасаб йиъи гъуьля гъаъ хагъунис. Ери духрешис вылц1ара, гьабише быга зы на къари ки у1хъдуъхюр йигад йиъи, гьадыла гьад гьасаб йиъи бырджере вынис. Ери ки зас на къариес гьала ки гъийкьара».
Амма вес хьибды ч1аблад пачагьара зас сивыгас хьудид ихтилат гьац1ас йиганахъун, гьабыр валлагь ве диъи.
Ве зас выр ад къизилбыр зас ки, изды хъуъ-хъуд уругь-туругъас ки гъийкьаси.
Зарема Исрафилова.
