ГЬАДЖИ-ЮСУФ МЕДЖИДОВ: «ИНСАН И ЗЫ!»

СЫВБЫР

Гагь шила рукьу1рый, гьагь га джегвара,
Хьанне лейсан, гъы1нне йиз гьугъад сывбыр.
Хы1быд суьруьбыр гъы1лдиды аддара,
Сылдырым къайима гвад сивкьуд сывбыр.

Са-са ранг гьырц1арый са-са бич1ира,
Бич1имика лаззат лавшурув к1ира,
Серинды ейлагъай бич1ид вазыра,
Кьы1джела ниныхда гел валгад сывбыр.

Эй Юсиф, дженнет ви гьа1р са-са дара,
Бич1имикя ит лайшурый гъубгъура,
Эн четинды йигьа, лап дарди йигъа,
Йизди элдис арха шу гьышид сывбыр.

БАЗГАН

Гъы1нне хьибды вазыра,
Вы хы1бы1д щуьгьлет, Базган!
Серинды былахмыра,
Вылц1ара леззет, Базган,

Былахмы гьейран и зы,
Умудбыр вак ки изды,
Элдид девлет виъи вы,
Вар Базган, девлет Базган.

Быч1имыкла либас лаъ,
Дусташды гуьгьуьл шад гьаъ.
Быч1 гъу1мир кьа1се мываъ,
Мылвыц1 хаджалат, Базган.

Уфтан виъи Гугазды.
Гъы1рчешды суьруь ады,
Гьай изды дженнет калды,
Джан Базган, дженнет Базган.

Хумухд йиъи гьаъ гене,
Маф гьугъара ийз кина.
Юсиф хъу1гьу1ре дагьа,
Абга саламат, Базган!

ИЗДЫ САМУР

Сертды сывымыкла гувгьу1д,
Ай, серинды изды Самур!
Са шаиред хийалбыр ад,
Вы хийалдид, изды Самур!

Гьейран и ваа ваз на виригъ,
Муьждэ и вас гьа1р хьадид йыгъ,
Ми сур, ти сур ичирды багъ,
Аджайибды изды Самур!

Сиене джигима дур ады,
Шадвалды виъи вы элдиды,
Берекет виъи вы багъдиды.
Быстанады изды Самур!

Са йик1ид сирдаш вы изды,
Гьам серинды, гьам ширинды.
Вазырды нур кал темизды,
Гымыш калды изды Самур.

Сейрангагь виъи джаванашды,
Саз-со1гъбет виъи вы Юсифды,
Лезги рышед дамах ады,
Дамах виъи изды Самур!

ЛАЛАЪАН

Вы хьымы1ль нек кал гьувгара,
Гьай набат, нарзан Лалаъан.
Хьедбыр лебшуд наха1н — быга,
Ришбишды сейран, Лалаъан.

Былахмыд хьед йиъи серин,
Йыгъа — выше джугъу1д секин,
Шербетала виъи ширин,
Дердимыд дарман, Лалаъан.

Мыха1ды рыш, гьай Селимат,
Дуьнйамыс ги выды гьуьрмет,
Ц1ийлахъан банымыд совкьат1,
Джан Лалаъан, джан Лалаъан!

ЛАЛАЪАН

Гьала йизды джанде аный,
Йугъуд арзуман, Лалаъан!
Мыкьад хьед къизилас гиный,
Ай набат, нарзан, Лалаъан!

Йизды йик1ис серин гьаъады,
Былахмый гьейран и йугъды,
Гьа1р наха1н — быга бат1рады,
Ришбишид сейран, Лалаъан!

Вац1арув Юсифыс гьелбет.
Хьывады, хьидыды леззет,
Ц1ийлахъан сывады совкьат,
Дардады дарман, Лалаъан!

ЧАХЫР БЫЛАХ

Хьед сыла рукьурый, сывбыр сархарый,
Мышеггат йимма гьвас къы1д, Чахыр былах?
Гьине гекъкъыдде бич1-бич1ифан гьалгарый,
Бес гьа1йф дишма бат1рад хьад, Чахыр былах?

Зас са гузал гьаргури, гьим къаш гьаъады,
Ирыд бич1быр, беневшебыр хош гьаъады,
Пагахда хьед лец1ис риды рышеды
Гугьул ваъарув гьвадди шад, Чахыр былах.

Гьа1дхы1ди инсанашика ибрат лаш,
Джегьилвале гьаадхы1д вахтбыр ахъиргайш.
Гьала га Юсифды г1аля сувургайш
Йугъды шербет калды дад, Чахыр былах.

СЫВБЫР

Гагь севир йизырда йургъан,
Гъафил гьышир сархад сывбыр.
Гагь гьугъара маф на лейсан,
Гагь мирибыр лархад, сывбыр,

Зас гьыггарый к1ыб хьад гьышир,
Сывбыр кал гьеч кьа1се джишир,
Былахмыкла чугур вышир,
Закла а1шыкь гьакьыд, сывбыр.

Сибхьир бына гьа1р а1ддара,
Гуьзаран гьаарый эльдира,
Сасамыдда джишир джура,
Сасамыра факъыд, сывбыр.

Гъы1рче га1йгъа1д къайабыр зас,
Гъачагуни рукьайш гукас.
Хьанне лакьыр шилыд либас,
У1му1р шадна гьа1бхы1д, сывбыр.

Сывады гвад, Гьаджимурад,
Гьухьусдухъун йиъи джумард.
Юсиф калды шумур устад,
Йиркьыд сывбыр, хъа1рхьы1д сывбыр.

СЫВБЫР

Хумухдид аахирала, та эра йыкьама,
Джагварды йургьанахьде сархара, сывбыр.
Сылдырым къаебыр на, тикды йамаджбыр,
Сволырыс на нахчирес алгара, сывбыр.

Заалымды кьыд гьадхы1р, йидкьыйне ула хьад.
Дуьнья джус выд кал шеймар руъура шад.
Сывбыр, банбыр шилийшири, гъаъ лидхьури мувард,
Быч1 быч1ихьван гъалгара, суъгъбет а, сывбыр.

Хьадид гьугълахьван, лизды виргъихьван,
Джигьил ха1бахъа1нахьван, хы1быд суьруьехьван,
Са шывды гуьгьулдыхьван, ачыхды йик1ихьван,
Гьа1р гъы1нне Юсиф миди гыйгъа1ре, сывбыр!

МАГЬИК МЫРИ

Гъуй фусди, са нек ви, купук лидфуды,
Гьам набат ви, гьам шербет, Магьик мыри.
Хьад йидкьыйне гузалаш сейр гьаады,
Ешг-эгьлийшды муьгьуббет, Магьик мыри.

Хьидыхда кьиймет адиш — марджани, марджан!
Севгилим, гьуй га рагь, сагълам гьыший джан.
Гъвас хабар дишдыма, ай назлы джийран,
Гьам девлет ви, гьам шо1гьлет, Магьик мыри.

Гъы1нне банымыра бич1ид дун лаарый,
Юсифыд арзу, хиял ширин гьаарый,
Джендире нуш гьарый, йик1 серин гьарый,
Гьам неъмети, гьам леззет, Магьик мыри!

КЬЕЙИКНИЙДЫ КЬЫIДЖЕЛА

Еквахда свол валгара,
Кьейикнийды кьы1джела,
Къайиды у нахчир гъа,
Кьейикнийды къы1джела.

Элдис гъа1зизды инсан,
Игит, аслан ха1бахъа1н,
Тутул йивы1х гъа1р наха1н,
Кьейикнийды кьы1джела,

Хы1бырмыд бына миди,
Ухшер виъи сывымыд,
Леззет вац1ара хьывымыд,
Кьейикнийды кьы1джела.

Банаа леч1уси е гене,
Джанде гьунар мадана,
Дыкьа, дустар, мийманна,
Кьейикнийды кьы1джеле,

Лаъ банымы йиз ки гъа,
Мыкьды былахбыр ки а.
Хы1быд суьруьбыр ки гъа,
Кьейикнийды кьы1джела.

Йик1ире хабар выри,
Джигьил вахтбыр хъа1гъы1ри,
Юсиф бала гыйгъы1ри,
Кьейикнийды кьы1джела!

ДУРНЫЙМАР

Ва1с ки мубараг виший,
Ми хьадид ваз, дурныймар,
Изды йик1ис хуш виъи,
Вухьды аваз, дурныймар.

Лийчийне къатар, къатар,
Шадва1лы1хда диш кьадар,
Аман, ма1гъу1й бедназар,
Быт1рад, гьа1зиз дурныймар.

Дамах, гуъгъуъл хуш йиший,
Ва1 ки зас йулдаш йиший,
Валлагь, ва1с пешкеш виший,
Юсифды саз, дурныймар!..

ХЬАД

К1ыб йикьана, быт1рад хьад,
Ачых йиший быч1 мывард.
Гьугьал гъугъуй, ха1л удхуй,
Багъди ба1невуш лидхьуй.
Сывымы гъад йиз йирц1ий,
Дерима ад йиз йирц1ий,
Нац1урма хьед балыйший,
Гьа1р са ма1гьсил был йиший!

Беневше

Мувардас гьагвас йигара,
Бейде ваъ мамзил, беневше.
Ми йик1ис гьац1ас йигара,
Гьис и вы залил, беневше?

Махь гьугъара, йидкьыр а хьад,
Ииз йирц1ере банымы гъад.
Этирес гьагвас джывылц1ад,
Вакла рыхы1д ил, беневше.

Гакъынире руъурдиш тух,
Быч1-быч1ыла йиъи артух,
Вы гьагуйне вишир а ачых,
Юсифды гуьгьуль, беневше!

БУЬЛБУЬЛ

Йиз гьад сывбыр, банбыр лайир,
Бич1ий угъ йибкьыды буьлбуьл.
Хъа1д сибкьуды бич1ихда гьу,
Гьы1сратна абгыды, буьлбуьл.

Гугьул вурукьу1дувма шад,
Улис гъаджагуни мувард,
Гъуй шуда ваъасдувды ферйад,
Мизий дилаг гъады, буьлбуьл?

Аман г1ыныш, черхи-фелек,
Гъуй зы гьис гьавыриды тек?
Раджаба рухьура герчек,
Иик1 гъамара лец1иды буьлбуьл!..

ЙИКIИС

Дуьньяды у суьлгь йишир,
Йигара изды йик1ис.
Халкьдис шадвалды вишир,
Йигара изды йик1ис.

Быт1рана и банаа думан,
Дуьзена — багъ на быстан.
Уьлке вишин авадан,
Йигара изды йик1ис.

Салам — к1аъды дусташис,
Мехьтеб — телебийешис,
Са йыхды на1ни кихьис,
Йигара изды йик1ис.

Шиви, йихь, выды хиял,
Майдана гъад, гьай Марал,
Лийчир руъус, дурна кал,
Йигара изды йик1ис.

Виригъ йывхы1р а банас,
Шагьдагъас, Цийлахъанас,
Йигитвалид дур сатас,
Йигара изды йик1ис!

ШУУНА ДЖУРХЬАСИ?

Зай гьу1мирдыхда,
Шууна джурхьаси?
Вай гьу1мирдыхда
Шууна джурхьаси?

Эладжсызахда,.
Назлы ярахда,
Гъам гъагунийхда,
Шууна джурхъаси?

Джегьилва1лыхда,
Зы Юсифыхда,
Эй дуьнья, вахда,
Шууна джурхьаси?..

МУЬДРИК Ч1ЕЛБЫР

Зы дишне ки ливиси,
Гьеми ваз, гьеми виригъ.
Хабар джившир руъуси,
Гьу1мирдикла гъийгьад йыгъ.

Зы накьудикла гьыъыр,
Гене закла накьв хъывыъыр,
Бес зы гьыъын йаратмиш,
Ма1на шиви, гьей Йиниш?!

Варагьыр эджелдид джам,
Гьархы1ри кьа1сды Хейам,
Юсиф, артухды тама1гь,
Зас гьа1рам и, зас гьа1рам!

ИЗДЫ ЧУГУР

Адам дидыкла хъуъ мабад,
Изды чугур, изды чугур!
Пашмалды йик1быр шад гьаъад,
Изды чугур, изды чугур!

Устадашис бала хушды,
Нашиехьван ара адишды,
Са тахсир, гунагь кидишды,
Изды чугур, изды чугур!

Уу сур лали, магьи, гевгьер,
Са вышне диш вала бизар,
Гьашыкь Раджабды ядигар,
Изды чугур, изды чугур!

Бэзэн зада аралы виъи,
Са марал кал, йаралу виъи,
Бэзэн Юсиф ка дердли виъи,
Изды чугур, изды чугур!..

ДУЬНЙА

Зы гъвай шивна гул гьыкысди, ай дуьнйа,
Гъу Адамыс аджебгыды дуьнйа ви.
Насимид ки къыдикь къаджир джендила,
За1раддун инсаф джап1ыды дуьнйа ви.

Санудда варагъас джибшир пийала,
Сабайды га гьавыр далу-будала,
Сануди гьукьлий гывыргыр веш бела,
Къейсикя Меджнун гьавыды дуьньйа ви.

Гьиллекар душманай мамаъ ихтибар,
Ярас, дустас гьеммеше гьыш гьавадар,
Заманыйхда гекъ, шу-шус гьавыр сабабкар,
Юсиф дидда джуравыды дуьнйа ви.

Фелек, гьине йугъды инсаф на иман,
Са хачперес, са гьавыр гъуй мусулман,
Гьу1ри ярад дженде сатыр арзуман,
Хесте Раджаб шад джевыды дуьнйа ви.

Гьине Саади? Сулейман гьине?
Бес Эфлатун, гьа1ким Лукьман гьине?
Шейх Низами, Натаван гьине?
Синбишис угъур гьап1ыды дуьнйа ви.

ГЬУIМИР

Йизды к1ид хал лукавыды,
Ай бада гьу1мир, ведж гьу1мир.
Зы Меджнунай гьукавыды,
Ай бада гьу1мир, ведж гьу1мир!

Гьеч тагьыр выхайш джендиды,
Синда хыл киибхьури йизды.
Ай дуст, гьалыс герек виды,
Зай, бада гьу1мир, ведж гъу1мир?

Зы са мигьман и гъийгъады,
Дженде гьагъзыр дерди ады,
Мискин Юсиф шад джевыды,
Вай, бада гьу1мир, ведж гьу1мир!

ДУЬНЬЯ УЮНДЖАГЪ ВИ!

Мал — девлетдий гуйамиш ма1вгъ, эй инсан.
Миды дуьнья уюнджагъ ви, уюнджагъ!
Гьине Адам, гьине Муьлкуь Сулейман,
Са гьанненыс адгыйш бостан, бахча, багь,
Миды дуьнья уюнджагъ ви, уюнджагъ!

Дуьнья йизды вихьур гьеч марухь гъвадди,
Са йыгьа невкъ выкысдув джендика йугъди,
Лиъид адгасди гьвас, лавыд адгасди,
Са йыгьа сабхъа1сдув ливк1уды чирагъ.
Миды дуьнья уюнджагъ ви, уюнджагъ!

Гъийгъад йыгъ га у1мурдикя сугури,
Йик1ис гъам, уламыс гьиджран гъагури,
Гъвас адгасыд дуьньядий гьыхыд дур и,
Мискин Юсиф, гъу га бала гьаафил ма1вгъ,
Миды дуьнья уюнджагъ ви, уюнджагъ!

ДУЬНЙА ВИ

Эй, далу кевлуьм, гьемиды
Дуьнйа са фани дуьнйа ви.
Инсан хыних кал рехиды,
Дуьнйа са фани дуьнйа ви.

У1лимай эгьтибар гъадиш,
Гьа1рхы1ды хъургъур хъикьасдиш,
Валлагь, гьанненыс абгасдиш,
Дуьнйа са фани дуьнйа ви.

Зы йи са Г1ынчиды са1йил,
Сырат1анди гъы1й гъаный гьил,
Эй Юсиф, гъу га мавгъ гъафил,
Дуьнйа са фани дуьнйа ви!..

ДЖАН ЕЛЛЕР

Къатар, къатар йишир хъиъи дурныймар,
Гене уула хьад йидкьыры, джан еллер.
Сайирес агъач1уси рышба1 не суьсмер,
Гене уула хьад йидкьыри, джан еллер!

Наха1н банахъла ливири эред ваз,
Ву ки гарахъ вазырыхда, Селминаз.
Тебиатдире гьаъара балана наз,
Гена уула хьад йидкьыри, джан еллер.

Шилды майдан халичедик кикара,
Машааллагь, быч1 быч1ихьван гьалгара.
Юсифыхда шиъир кихьис сес ваъара,
Гене уула хьад йидкьыр а, джан еллер!

ТАМАРЗУ ЙИ

Зы рагьасды хьидыхда кал,
Сывымыхда тамарзу йи.
Са эзизды ниныхда кал,
Ватандихда тамарзу йи.

Джан исирга гьаасдиш задди,
Къурбан и ры1къкъа1 мердади,
Изды к1ис пияла выди
Уламыхда тамарзу йи!

Гугьул викье мамаъ йизды,
Йазухъ мамаъ гьуй Юсифды.
Къефесе ады билбил ви зы,
Мувардахда тамарзу йи!