Фитнекар
Эй инсанар, дыкьа хъадац ва1 захда,
Кьва1б ч1ел гьухьуси за фитнекарада.
Кьадар адишды мизид хъа1шва1лихда,
Дуьнйадис выд бела виъи фитнекар,
Вийихъ вас Гьинчире джаза, фитнекар.
Йик1 гъад дусташикла душманар даъад.
Дид, нин духардаа хырыда кал даъад,
Шумды бейниванад кьулис выъыр ад,
Ухнухда хъуд г1ар виъи вы, фитнекар,
Ширин гьу1мир дар виъи вас, фитнекар.
Темизды инсан ва т1алхъа гьаъаси,
Гьинишне Пайгъампар ара ладъаси,
Ц1ыдды ха1ликла ва т1урфан ваъаси,
Гьаддухъун гъа1йбат а вахда, фитнекар,
Са хъа1лды хайрат а вахда, фитнекар.
Сынийды хал лукур ва1с йыганахъун,
Хьидид т1уа1дид выъыр йыганахъун,
Мэрд, йигит алчах йишир йыганахъун,
Ла1шур убра ивий ва1 фитнекарад,
Гьинчире джу ла1шуйхь джан фитнекар.
Фитнекарад кьулу бармак викисдиш,
Фитнекарад гъа1ред кьадар викисдиш,
Ювды хала джырхьыр чара викисдиш,
Эхир выды писды виъи, фитнекар,
Ха1рамды мес мыкьды виъи, фитнекар.
Фитнекарад йик1исне духул виъи,
Кьыдкьыс джуды камды са рухул виъи,
Йикьихьвна вешесды убул виъи,
Илсан ешесды диш вахда, фитнекар,
Хъирхьуйхь вы «Кьахды сывахда», фитнекар.
Сынийис са к1ва1ч1е йишин бадана,
Дуьнйадикла хабар вишин бадана,
Йигитес гьунар дар йишин бадана,
Къалма-къалахьван мачхулды фитнекар,
Кьы1дид йизиры пехилды, фитнекар.
Ш а и р е р
(юмореска)
Дур ад шаирер дишид и хьур, лаъ-хьуъ ки мыха1быр,
Гьамыъ, шукур, мукъа1-мукъа1 бала диъи шаирер,
Йидыхда, шууна хъит1есды, гъиджийкъыйне, «руха1дбыр»
Хьургъунайкде йы1ма1л гибт1е ваъад ихьды, шаирер!
Лыч1ахда е «быч1» рухьура, гъеджлебир ки шир-шейир,
Ч1ел ч1илихьван гъебле ваъара, ма1гьнаа гудже ивир,
Шейирбыр е кирхьире, гуьзет гъаъара хал-хайир-
Тупал гаф, быт1рад рышахда, хъибт1е ваъад, шаирер!
Ч1ел ч1илихьван ху1вурч1урдиш, ч1ел ч1илихъван рази диш,
Арифне джу выдж харкьара, амаа мукъу1д «кьази» диш,
Чилды х1ал-ах1вал джавац1ыс, вы, йиркьыд бир ба1гъзи диш-
Дана яцахьван чуьт выъыр, сибт1е ваъад шаирер.
Шейирахда шейир рухьура, ма1гьнаа-макьам а хьур,
Илсындихда илсан рухьура, сабыр-салам а хьур,
Шаирахда шаир рухьура, хыле кьалам ха хьур, —
Юкьуб лугъат нинды ч1илы себце ваъад, шаирер!
Варлы мериз, лаъ хамарыкь — некьикла кемей кесиб,
Рыш сартыр, дух мериз — нагагь ма1хкем диш келлидид диб,
Увуху1с джавац1анийис — танга мываъ ва ваджиб, —
Гьабт1уд т1илие къел увц1ур, ибт1е ваъад шаирер!
Йирек мукъа1, бейти кирхьире — захда «зый» рухъура.
Сыназыра — «капыр гилет1ир», вахда «гъуй» рухъура,
Хъуъдире — хъуъ е маджлисдихда «сабантуй» рухъура —
Мыха1д ч1ел ха1р лугъутдихъван йибт1е ваъад, шаирер!
«Мыха1д ч1ел» хьур, са лугъат ха1р выъын ихъды бырдж йиъи,
Хъуъ хъудбишис ч1ел хъуъ гептир — гъийгъа сирхьид хардж йиъи,
«Ч1ел адишды халкъ гебгасдиш» — гьакъийкъатды мардж йиъи —
Гьа1дат, на1гьни, ч1ел ч1илихъван гъебле ваъад, шаирер
1.Бир ба1гъзи — са выш ийди.
2.Ваджиб ( туьрк) — лазимды, герекды.
3.«Ч1ел адишды халкь гебгасдиш» — ата бабыешды мисаала.
Рагъас, пиян джидикисне
Рагъаси е джийранад хьед,
Кьа1снийикла джигьил хъаъад,
Рагъаси е шийт1андид хьед
Джигьилекла кьа1сды гьаъад —
Рагъас, пиян джидикисне,
Гьу1мир бирян дживикисне.
Кьы1чид юлчи, хъиркьыд ры1къа1,
Рагъыйне «юргъыя» ла1гъу1д,
Луъл-лух йишир къунши мукъа1,
Айгъыр гептир хала хъу1гъуд —
Рагъас, пиян джидикисне,
Айгъыр гьа1ян дживикисне.
Кеф бадана люъур-рагъыр,
Йыгъ йидкьынийы йа1хъ сабгъуд,
Шадды сухьруды нефс т1авалхъыр,
Хар-хар на улаа нагъв сувгъу1д —
Рагъас, пиян джидикисне,
Маджлис виран дживикисне.
Фикирдире ла1шуд зенчи,
Рагъыйне билбил вуруъуд,
Шадды мукъу1д зарахьватчи,
Рагъыр, лалды зибил руъуд —
Рагъас, пиян джидикисне,
Хъуд йыгъа лал джидикисне.
Секки джибед кьан гидишды,
Рагъыйне базирген руъуд,
Девлидид яц1, сан адишды,
Хьебаа гевир, юхсул руъуд —
Рагъас, пиян джидикисне,
Сихьимыс зиян джикисне.
Гъы1рекла фил, аслан ваъад,
Асланакла чакъал ваъад,
Хал, хизан сувгур багь къал хад,
Гьака хьед хабарды хъыдгад —
Рагъас, пиян джидикисне,
Рагъыр хуран джидикисне.
Гъилабыр йирхьас хъиджич1ед,
Келле элаа сагъ вишир ки,
Рагъыр гьад хьед гьеч гиджич1ед,
Хъура лаъ бан-сыв лузур ки —
Рагъас, пиян джидикисне,
Дарха1л таян сиджихьисне.
Диливарад миз лывыршед,
Абырдид гаф рухьура ад,
Рагъаси е белидид хьед,
Г1ал хаджакьыр кьыдкьа аъад —
Рагъас, пиян джидикисне,
«Кьыдкьа» шийт1ан дживикисне.
Нубат гъадишне ки гьабгъуд,
Дуст, душман ашныед багъдис,
Рагъас хьед нубутдис гьабгъуд,
Нуш йикихъ ширинды джандис —
Рагъас, пиян джидикисне,
Нубутди душман джикисне.
«Джагварды кьул гъад мынаари»,
Сухьрудид вишир ки «абыр»,
Рагъыд, гимара фугъаари:
Сувгур гъакъал, фикир, сабыр —
Рагъас, пиян джидикисне,
Гъу1мир бирян дживикисне.
1. Бирян (туърк.) — гьутхьуд, хаш-к1а1ш йишид.
2. Юлчи — рыкъа1 ад, рыкъы1д мигьман.
3. Зенчи, зенагълы — хаджалатдик гирхьуд инсан.
4. Базирген — танга ад, кар, мал ад.
5. Дагъ — бан, сыв.
6. Диливар — ч1ел вац1ад, ч1илыхда джибе аджагъу1д.
Са Ху1ри, са Пери…
Дуьнйадыла хыл лившур, месе ана,
Изды палатады кьва1д нур сагьури —
Захда йидкьыри, хьесыма нур ана,
Ешдид быч1е ад: са Ху1ри, са Пери.
Гьинчире джан ла1шусмаа, йик1 хъывыри,
Гьадгун бадана улабаа йок сахъагъури,
Кьы1дид быч1 хана суруда сыкьы1ри,
Шафи йик1иы гъад: са Ху1ри, са Пери.
Зиндан калды палата вишир ки дар,
Ядлад халыйкла йишири лалезар,
Туькез ханым, са ки ихьды Интизар,
Зас бала хъыдгад: са Ху1ри, са Пери.
Гьалыс ва1кла нин ришири, гьалыс рыш,
Гьалыс къари — гьу1мурдихьван риъид хуш,
Бейниванад ядлаа у дишири туш,
Ху1рмет йик1иы гъад: са Ху1ри, са Пери.
Ва1 гьадгуйне , кьва1дхьусды йик1 хъит1кьыри,
Джендаа а1гьа1ч1ус хьур ад рух1 хъургъури,
Хывкьас вич1ир диш — ула1 нагъв т1убкьури,
Элдид мизы гъад: са Ху1ри, са Пери.
Зас дац1арай ва1 рышба1не ниндады,
На1гьнибыр гьаъарай бычимыйклады,
Гьамыъ диъи Ханымар Йиреклады,
Базганди дур ад: са Ху1ри, са Пери.
Ва1 дуьнйады халкь дыъынийис шукур!
Даима вийихь ва1с бахт — йы1кь суджукур,
Хана дыкьа зас Мыха1ды хабарбыр,
«Игьрек гуьзелер»: са Ху1ри, са Пери.
1. Зиндан — инсан ара ахад къуй, (клетка).
2 Лалезар (туьрк.) — лала быч1быр гъад майдан.
Изды йик1 зада хъивий
Гьеч худжуткур зада, йик1 гьаатхы1д гуъзел,
Аман виъи, изды йик1 зада хъивий,
Изды джендаа сабыр савахы1д гуьзел,
Аман виъи, изды йик1 зада хъивий.
Гьашкьдире лик1уд джендис рыхы1ре хар,
Мабдиш захда севги, — мардиш захда яр,
Ай инсафсиз, зайкла риъид бейхабар,
Мыкырды дженде ра1хим сапхъы1д гуьзел,
Аман виъи, изды йик1 зада хъивий.
Йик1 вада ха хъур, умуд вайк вишири,
Вы а хьур зы ц1ыдды ха1лик йишири,
Дуст арыди зарафатайк йишири,
Зы гъиджрандихьван сатыр хъа1рхы1д гуъзел,
Аман виъи, изды йик1 зада хъивий.
Вы хьур сукьур ай, амма вас гьац1ыр диш,
Ц1ай вада хай, за у сиг1ын лийкьыр диш,
Вада чирагъ хана зас йок кагъур диш,
Заала дагул руръура каархы1д гуьзел,
Аман виъи, изды йик1 зада хъивий.
Выды ул ад багъдид емиш вац1ара,
Вас джан ваъад, «на1к гид джемиш» вац1ара,
Зас хьуйне, къулыы гъад Гьиниш гьац1ара,
Йис гьаддухъун вы зала лархьуд гуьзел?
Аман виъи, изды йик1 зада хъивий.
Джамесебе гьухьуд йиъий…
Гьакь йиъий гьашыкь Джамесеб, рухьуди чара лаабт1ур:
«Хъа1гъа1си ва1 зы, мыха1быр, ама ы1хьа1 йикиси!»
Хатир адгыр алчахала, г1а1ле ана миз гьабт1уд:
Хъа1гъа1си ва1 Джамесеб, амаа ы1хьа1 йикиси!»
Гьагъзыр ранг-рухул, лезет кид ч1ел джавац1ыр ширинды,
Кихьин, кагъун кьисмет джишир, идды ч1илыла нинды,
Рыхы1ре вырды макьамбыр, на1гьни рухьура вырды:
«Хъа1гъа1си ва1 Джамесеб, амаа ы1хьа1 йикиси!»
Саз, тар, сунна, даф, балабан музеед вишир абыр,
Хъуъ хъудбише гьамыхда гьухьуси: «Са йисды къабыр»,
Гьашыкьад ч1ел, сес мабдишне, сувгур маджлисдид абыр:
«Хъа1гъа1си ва1 Джамесеб, амаа ы1хьа1 йикиси!»
Гъарибвалды къулыы сывхы1р, хьыв у1леди гъурбутды,
Дид, нин, шу ти кьула дишир, ялгъызвалды субутды,
Нинды ч1ел хытхыс хъаджвац1ыр, йа1хъ сабгъура лугъутды:
«Хъа1гъа1си ва1 Джамесеб, амаа ы1хьа1 йикиси!»
Даргиед, аварад гесбыр кыхы1р, сус аъ эръеси,
«Караоке» гъилы ливир, вышед кефбыр деъэси,
Дух, рыш гьарай-ха1ширек ки — джва1р дигланна сатхеси:
«Хъа1гъа1си ва1 Джамесеб, амаа ы1хьа1 йикиси!»
Сес джывыъыние туек, муьфтед ичги рагъара,
Са маймынад йа1хъ сагъуси саз хыле хад усдара,
Сухьруды шабашбыр джич1ид, ламыс гуьзет ваъара:
«Хъа1гъа1си ва1 Джамесеб, амма ы1хьа1 йикиси!»
Йа1хъ сагъуйне алчахара, алчахвалды выъыд диш,
Джамесеб магьалим йиъий, лаъ хъа1ч1ус хьур гьухьуд диш,
Шурад ч1ел, Ватан, джамаха1т за мысна маса выд диш,
Шафи ва1хьван а, мыха1быр, гьала на1х диш — йикиси!
