ХуIрметли газет кьыле гьаъад юлдашер!
Гъийгъа йе лахара ихды шаир Саид Гусейновад гене кьваIд цIинды шиъир, мыхаIд чIилыла кихьир ад — «Первердигар» на «ЛыIхды къизилгуьл» са ки четверостишие.

ПЕРВЕРДИГАР

Первердигар!
Гьадургардиш мегьтеждыбыр хьывахда,
Кьул лаъ выъыр, шудаъ гахъас зы вахда?
Выш йиъи, хьур, сивиргара лыIхвалды,
Мыс кесибес вадаа ывгас йыхвалды?

Первердигар!
Вы хаIлма а, йе джилыы, пай кидишды,
Вы гьакь ратIуд, йе — ихтияр хадишды.
Навкь чIеверкIар, духул ветер джилыы гъа,
Ядлахьде ки гуьдуьркере, гъилы гъа.

Первердигар!
Ва ес саптыд вышед рыIкъаI мычIахъа,
Был дишир а ес гудж ваъад хъачахар.
Касибешды гьаI-гьаIйат ки арыхды,
Дарвалихьде гуьгьуьл, кефи дарыхды.

Первердигар!
Ихьды кьулу вугъургъар ад шахта ваа,
Симеврыг ман юхсул дишид йахда ваа.
КьыIд лаартIардиш, кьаIре вишир сакIан ки,
Яхда сука, гьагвас вас нагъв, кафан ки.

Первердигар!
ЦIамды адан фарашвалды сивига,
Бахтад ранг гъад, дженнетехьде кивикад.
БычI, емиш, кьир битмиш гьаъад накьумы,
Ваъасий вас икрам, ситхьур кьвакьумы.

Первердигар!
Кесибешды, етимешды даях вы,
Сес леджевкьад къаинатмы майах вы,
Дадмиш ваъас ихьды гьаваа йыкьа вы,
Ми гъариб халкь мувуIгъ мисе мыкьа вас.

Первердигар!
Выды джилыы са гуьндуьр, са юхсул и,
Гьагвардишме, са диш абыр, усул ки.
Гьулхьвара йикI, гьакьсыз кардыы сутIур а,
Вахьде умуд кине, хаIле гутIур а.

Первердигар!
Лап гуьзелды, выды дуьнйа дженнет са,
ЦIамды ес ки вий гьадикла,
Ваъар а вас гьагъзыр-гьагъзыр миннет за.

ЛЫIХДЫ КЪИЗИЛГУЬЛ

1

Шууна йихес за вы хала,
ЛыIхдидире шад даъардиш,
ГьаIйибед дур итхьвас гIала,
Гьадыла за дад ваъардиш.

Вы изды бахт, нур хьур, а зы,
БытIрад гьаIзиз, лыIхды къизилгуьл.
Ваа йикI сукьур, гьурхьвар а зы,
Бый-бахахас йыхды къизилгуьл.

БычIбыр бала багъ-быстана,
КьваIб ул анжах ваа субтIур а,
ГьаIшыкь йишин бадана ваа,
Гьис пияла за хъубтIур а ?

Са йикIире — лыIхды йиъи,
Гьадид бейде маIгъв, рухьура.
Са йикIире — йыхды йиъи,
Луудкьур мыхра агъв, рухьура.

ГьацIардиш, шыв гьаъасди зас,
ЙикI кьвундиъне пай руъур а,
Шууна лыIхды за хакьаси,
Яс гъабишды тай руъур а.

Ай къизилгуьл, йикI ки выды
Вы ка лыIхды йис йишири?
Са рангара кьваIрси гьутхьур,
Зас ки, вас ки пис йишири.

2

ХаIрса рангад бычI литхьур ад,
Гьилаа лыIхды салатI йишир?
Нине, диде кьабыл джаъад,
Зас хуш йишин – гъалатI йишир.

Йыхды нинды, йыхды дидды
Кьурукь — цIакьды, темен – идды,
Выдж гуьрчекды, ил гьаIтиред,
Выды кьимет шууна вацIас
ЙымаIлес не къатирес?

Сыныйде ки туйма хадиш,
Хыл вичIердиш тавди сихьес,
Сынийис ки йикIыы гъадиш,
Ц1инды сусды хыле ихьес.

За шыв гьыъый вакла гъийгъа,
Луудкьуйне вы, гьаъас туьгьмет.
Луджуукьуйне, вы хадишне,
Дуьнйа викис зиндан, зиллет.

Хушвалире хакьыр а зы,
ЧIар хавкьыд ка итире.
Сихъджигыр а, быш йиъи зы,
Хьесым йишир бала ире.

Езердиш вы джуды джилы,
Инсанаше, ясдид и, хьур,
Зы ки бейде шууна руъус,
Къисмат анджах зас кид и , хьур?

Лы1хвалды ваа гьал савгъури,
Сатаси , хьур, хыл киджийкьыр?
Гьац1ардишме бес гьабишис
Выше адан йыкьас вахда,
Сыныйы ки гъиджийкьыр.

Устар адан купыр кырхаIд
Марама ми дерима?
Ранга кыIх, хьур, джагварды,
Ваъасий кьва1б келима.

3

Зас нур йыгар, ва вылцIардиш,
Нур гъадишды лыIхды и, хьур,
Агъусиме бейде выше,
Лы1хвалды ки гьаджавгвад
Выше бытIрад, йыхды и, хьур.

ЛыIхды джанды зазбыр ки гъа,
Синихбыр лап кьиямат и,
Мидихъунды зас хуш йишин,
Зы тааджиб, зы алаамат и.

За вы хыляа шууна сигас,
Луудкьас ки зас джетин йиъи,
За вы хыле шууна хакьас,
Вы хадишне — етим йиъи.

Малааикмыд йиъиме вы,
Мидихъунды сигIыд йикIис?
Гьутхьва гьаъас вы виргъире,
Ц1ай сийир ад гъыIлдид цIикIис.

Чагъ и выды кIалыб, къуджах,
Багъдид кьамат йыха гьыъыд,
Амавлыгый выдж миди дуьнйа,
Вы лап тамам лыIхаI гьыъыд.

Лыхды бычис къуллух ваъад
Ярад-дустад даватмыхьде,
ЛыIхды хана сиргардиш,
Амма багъдид мадды бычIмыд
ЙыкьаI бытIрад «дикар» диш.
Бес йис хыле кикардиш?

Дуьнйа йыбкьыр
Изды уу выдж суувкьуйни ки,
Джин, иблис заа луувкьуйни ки,
ЛыIхды изды къизилгуьл!
За вы хыляа сигасдиш,
БычI хадишне,
Зы дуьнйады кикасдиш.

* * *
Лаъ вахара, лаъ вахара,
БычI джыъыр а къавахара.
КIатIыра кIуртI джывыъыр а,
Гъылыгъ хъуди гъаъ вахара.

БАГЪ НА БИЛБИЛ

Виригъ йывхы1р айванас,
Багъди йыдкьыд билбил ка,
Риший, хьур, вы кайвани,
Гьа1р са йа1кьваIc, йыгъа ки,
Йыкьаси, рыш, зы вахда
Быч1быр хана, йыхды фикир,
Мурад ана шурахда

Вы гьаргуйне, изды къуджах
Ачых йишир, шукур Аллах,
Виригъ кивкьыд быч1ид ка,
Бахт йыбкьыд ка ригихда.
Шудаъ ашкьна шадвалды
Йыбкьыр лувзас са юх ка
Изды люкьуд йик1ихда.
Мыхьджаб, гьа1мал йикесды диш
Билбилахда, быч1ихда.
Мыс ихтияр выс ва зада
Темизды хыл, гунагьсызды,
Сигас выды к1ыч1ыхда?

РАМАГДАН

Са суьруьед йыванар джва1р,
Са хакылыы, са хамлыхма сивигыр а,
Сындис асыйч, са бар гъана йывыгыр а.
Миз адиш, хьур,
Дуьз име гьакь дуьзды джыъын?
Барбыр сет1ир,
Са йыгъ адан лизды джыъын?

Кьула литхьур аджыгъна хъа1л,
К1варчбыр сийтир
Быстанакла кьваб ваъаси,
Рамагданас муьт1у1гъ джишир,
Улакьмаше хваб ваъаси.

ГУЬЗЕЛВАЛДЫ

Гуьзелвалды ес – инсанас
Бала, бала
Герекды на ц1иялды,
Ад гьа1ммише хиялды,
Рышбишды ки, багъ-быстанад,
Куьчидид ки, къабад ки,
Йес гьавгуд ки,
Гьавгас, вац1ас мабад ки.

Гуьзел изды, изды гуьзел!
Шыв хаалисды, гуьзелды.
Гуьзелвады кьва1бси вахда:
Ми ц1инды на эвелды,
Тыртырад на газелды…

Ц1иял йиъи, гуьзел, выды
Гьайкал иес гардана,
Мыхры леркьад гуьзелды.
Гьагуй захда яр ана.

Гуьзел изды, изды гуьзел!
Виргъире джил къизмиш выъыр,
Хьадид дагъ-даш сит1ир а
Т1абигьа1т ад, хари вишир,
Джинсбыр, джан гъад,
Са-сындихьван кит1ир а.

Гуьзел изды, изды гуьзел!
Цепма ама зинджиред,
Вы ки гьидис сиджриръэд?
Шууна хади бан банада…
Йе ки хихьес дан данада,
Хыле ла1ршур вы йыхана,
Руъуси зы вы ки хана
Багъдатды ки, дженнетди ки,
Гьавымана,
Хьидмыылана, джилыыла,
Вахда «гьа1зиз джан», рухьура
Мыха1бишды ч1илыла.

Гьазиз гуьзел, изды гуьзел!
Эвел-эхир
Викесды и тек са вахьван,
Кьадар ваъар, гъиркьа раъас,
Ц1ик1ис йыгад гъафун ка,
Хыв иледи хьывахьван.

КЪАТАРБЫР ГАФЫЛМЫД

Гьа1р инсанад джуды кьа1че,
П1ат1руммыд ка,
Сиг1ыд, мыкьды
Гафылмыд ки къатар а.

Саа1гьиб вы и, ихтияр хад.
Сивиргад гаф къатара гъаъ,
Макъыет йиш – кьадар а,
Хийпхьур выхьыд гуьлле ка гаф
Хъикисдиш хахъавкьас,
Джуду ераа сахъавгъас.

Миш душман ки, даях ки,
Миз дуван ки, яракь ки,
Мизире вы гьакьаллы ки,
Гьаъаси вы ахмакь ки.

Ва г1ал ачых гьаъасмаады,
Уву1ху1р ва саабыр, камал,
Джыъыр гьа1мал, джыъыр уюн,
Дикъкъетдыхьван айавалды
Выъыр йыгар ниятад,
Йик1иы хавкьыр зурбад камал
Кьуръандид гьа1р аятад.

Са гьакьаллы
Хайирбеге гьухьури:
«Миз лакь виъи, гюлег гъад.
Гъигъ виъиди, гьац1ардиш,
Ара гьадид шыв ади.
Ачых ваъас – яя къизил а,
Яя гьади – гут1 ругумыд.
Ачых мываъ нубатсызна.
Вы ки ч1иркьыр луза, эркек,
Вац1ый эккед хазна ка,
Ч1ырк1ыр луза язна ка.

КЪАМ

Къам-къама уу виъи изды,
Сындире са къизмиш выъыр.
Са мырад ки адиш захда,
Аллагьара битмиш выъыд.

Бейниде хьум итхьур а са,
Дустад ки ул лидживкьасды,
Бырка1д ружа сипхьур а зас,
Т1ыркьы1д гъырч ки кидживкьасды.
Сувургара хылаа аман,
Юкьсур мыхьджаб, хъачах йиъи.
Эдеб у1ха1с гьа1р бейниван
Фендигарас алчах йиъи.
Кьул гевесды джыгаа адиш,
За1хметкешес ра1хъ дар виъи.
Вилаетдид самбал хабыр –
Са убул, сик1, са г1ар виъи.

Сур хаджакьыд кьухьдыбишды
Ми зас выр ад джазаа име?
Яхъ каджагъуд тухдыбишды
А1хъ сивыгыд са заа име?

Къураматбыр ситхьур а зас,
Кьир везийне, хъач ливиркьад.
Йыма1л адан салат1 виш заа,
«Гьач», «чавш», хьуйни, гивыркьад.

МАЛАЙИК НЕ МЫРДАР ВАЦIЫР

Багьад саз ка гьашыкьара,
Ва гъигъене самбал хавыкь,
Хылаа выды симирвыг.
ЙымаIл, вацI вас, йымаIл виъи,
Хамды бычI гъад хамлыхма
Ва сада ки симервыг.

Зиян вылцIар вердиш вишир,
Хьели багъди сихъдживгийни,
Хвабыр гьаъар вахаси,
Гьавгуйние,
Ишлег выъын бадана,
Тухгема сукбыр сахаси.

Хъивикьасдиш гьад халыхда,
Гьар сувгъуси, гьар сувгъуси,
Мысга йыбкьыд, хъуд гIалыхда…
ТIыл, хасиет чIир йикеси,
Гьамал гьацIыр, сир йикеси,
Вы гьадихьде гехъийкьасдиш,
Вахыйне ки, лехъийкьасдиш.

Шурад рыIкъмыд кьадар вацIыр,
РыIкъаI эчI вы, рыIкъаI гывхыIд,
Малайик не мырдар вацIыр.

ХАIЛ

Гыбыл хъыхьыр, темизене,
Вы ихьды хаIл, мыс гьагваси?
Хыл лейкьасна, сес левкьасна,
Зада бейдаа мыс агаси?

Писды и, хьур, хъамарыц
Изды векъид хъаIлахда,
Саъ ка йыкьа, бытIрана гахъ
Изды мыкьды хаIлахда.

Вахьде шудаъ гютIеси е,
Вай, вы ачых мыс хъикиси?
Вай, вы ачых руъумаады,
Закла духул, ус хъикиси.

Ехда ад са, ай ихьды хаIл!
Захьван выды гьидид виъи
Джухда себеб адишды хъаIл?
Юх симирвыг — мафбыр сигаъ,
Умуд кивед гафбыр сигаъ.

Ехда ад са, ай ихьды хаIл!
Ихьды хиял, ихьды умуд,
Къурах ана сенбыр шумыд,
Къурахара къуры гьыъыд,
Язухъ дишме кьиред сумыд?

Гагь цIай гъирхьер алпандире,
Зурламабыр ва цIам гукаъ,
Угълад хьесым яхда сукаъ,
Мадды йыркьыд миштери ва
КьуIнды йыгъа гукаъ, гъукаъ.

Лийкьыйне саъ
Абулейсан – хьадид мафбыр,
Сываб викис кьиримыд вас,
Гьухьус вахда йыхды гафбыр,
СигIа ки хъаъ
АIхъ ад йикIис серинды.

Ихьды виъи, хьур, хад виригъ,
Джилыы виргъид йаIкв гъамаадиш,
Джилихьде нур, гьаIл кимабдиш,
Гьилиъ сувгур гьунар виргъид?
Яшбыр гьаIйиф едаа хъихид…
КьыIд йыкьаси сиъин сигъид.

Хыле шешун хадиш ихьды,
Джилыы шешун гъадиш ихьды,
Вышед дуьнйа лувкьур а йаа,
КьыIдид шаб гъад са дагъ ка.

ВЫ ЕШ, БИЛБИЛ
1
Дербыр кьуле литхьуд билбил,
Навгъ улубаа ситхьуд билбил.
Эхир гъариб наIгьни гьаъар,
Гъариблыхди итхьуд билбил.

Билбил, маIгъуIй на1гъни сургад,
Бахт сувургад, дин сургад,
Гьаядыхда далы суркад,
Гьухуд накьв на нин сургад.

Вы еш, билбил, вы еш, билбил.
МаIгъв вы тембел, маIгъв вы зибил,
РаIхъбыр лийтхьуд гъурбатлыхда,
Екалдыбыр аъ леш, билбил.

Вы еш, билбил, вы еш, билбил,
НаIгьнимыхьван гъарибды,
Гьавгуд дуьнйа ти зегьриман,
Йаа гаIш, мыкь, дерд гъаалибды.

Вы еш, билбил, вы еш, билбил,
Нагъв хамарвыкь улаба,
ЙикIыы хъыргыр зурбад йикI ад,
Бахтсыз дишид нинабар,
Вы еш, билбил, вы еш, билбил.

Зы хъацуси, вы еш, билбил,
БычI гъадиш, хьур, выды чйрыы.
Къамад дердед къизмишды завх
Нагъвмыхьван савугъ джилыы.

Вы еш, билбил, вы еш, билбил,
ЙикIе ад къам сыла виший.
БикIерды нагъв савгъур бала,
Хьуьлихьды мык кьыла йиший.

Вы еш, билбил, вы еш, билбил,
Къам хъавахас убул ка,
ХаIляа хъахас асайбыр,
Виригъ кивкьыд гыбыл ка.

2
Гюзет гьыъыд шесне, билбил,
Хьад йыдкьыр вас несне, билбил,
Гьавымыра ти гедендид
Авазмыхьван ешесды,
Вырдиш вада вахт, билбил.

ЦIиндыбишде – маддыбишде,
Тарашбыр хад шаддыбишде
Ывгыр гьамыъ тахт, билбил.
Гьамыъ гьадан, гьамыъ гьадан,
Хурбытдылад ун йиший, хьур,
Вы тухмады, вы тухмады ,
ЦIам гъигъене ешне, билбил.
Сата са-кьваIд гъариб наIгьни,
Лап хыл кепIир ешне, билбил.

Вы еш, билбил, вы еш, билбил,
ЦIыда хъикес хаIлбыр эхир,
Белки гьадгур, яязухъ йишир,
Аллагьара, лаъ ка дихир,
Леес йикIыы гъад мыIхъ, пехир,
Ун руъума вы еш, билбил.

Вы еш, билбил, вы еш, билбил,
Кесибешды къам сувгаси,
Шад дикеси, шад дикеси,
Ачых йишир пер не гуьгьуьл.

Ес йыгаардиш, яя ягъаIсдиш
Аллагьара джывыдбыр ес,
Тух дишир а, чIев йишир а
Пиялабыр, кывыдбыр ес.

Вы еш, билбил, вы еш, билбил,
Са чугур, са наIгьни хана,
Вы хукаа, зы бытIрад джилыы,
КьваIрси дерд, къам кьуле литхьуд,
Мыс бахт выкас ихьды чIилыы?

МуIгьуьббат ад йикIикла
Хабар вишин бадана,
Вы еш, билбил, бытIрана…
Зыки ешес авазахьван,
КьваIрси дешес сытIана.

ГЬАВЫДИХЬДЕ ГИРКЬАР МАДИШ
Сен-сыдыыла, йыгъ-йыгъалаала,
ХьулуьхьаIне кьухьа дишир
Пачагьаала, агъаала,
Бязибише хъывылцIардиш,
Гимыы йыркьыр, салам ес,
Гьалалды ки, джафадид
Гьаъар а ку гьарам ес.

Дуьнйадихьде гехъиркьардиш,
Хабарбыр ваа, вы шад гьаъад,
Гьилаана ки лехъеркьардиш.
Сынийис выдж са бег йиъи,
Са ки лап выдж выдж джус гъийкьыд,
Фырс хад гьаIджилеглег виъи.
Сынийхьде зы гиджийкьыд
ХаIдиймы шума лейкьыд
Эккедхуда, ариф йиъи,
Джус ки йыгад лап хаIммише
Гьыъын джуду таариф йиъи.

Сынийды миз чиркин вишир,
Йыбкьыд рухьвар гъалыхда.
Са дагулды хадишне,
Гьеч хъуIгъуIрдиш халыхда,
Выш писды, выш йыхды йиъи
Хъацуси зы гьалыхда?

Сиъин зурбад, дуьздыбыр
Ил хъуна ки,
Юзиагъна, лиздыбыр.
Выш батIил, выш гьаъаси гьакь?
Йыгар йишир адалат
Гьалгыхьна вы дуьп-дуьзне,
Джыъыр суракь
Сука гьаъас вахда яракь.
Дугърид гафбыр дуьзне рухьвад
ГьаIр са кесиб, гьаIр са дугърид
Варлыеше гьаъар ахмакь.

ГЬАШКЬ

Зас йыгаардиш зас хааликье джывыр ад,
Изды джанда муьгьуьбетед рывыр а,
Къизмиш вишир, сабхъаI джившир изды гьашкь…
Вы риъиме зас пияла кывыр ад?

Зы – гарджед хук, ялавмыра гьупхьваси,
Лыкьын сипIир дуьнйа кIаз ка рупкаси,
Сийче хъаъ заа хумухдид маф, къиравбыр,
КIыбди рыкьа, серин хана, къуджахди,
Секин хъаъ цIид къизмиш йишид ялавбыр.

Зас выгар ад муьгьуьбет лап темизды,
Хыл сигасна гарданахда гьаIзизды,
Йаькв сатхъаI маъ захда ад са уджаадид,
Ва чIир мываъ некегьдид гаф уджагълид,
Темени ки, ит кывыс дурура,
УIдуьхаIс е муьгьуьбетед нурура.

Тезевал на гъыIдилвал ад махмырад,
Са сыныйды эчIур сигIыд мыхрыма,
Дуруъуси ихьды рыIкъыIд эхирды,
КивтIесдиш, яр, ехьде назар пехилды.

ДУЬНЙАДЫЛА ГЬИЛИ ДАХАС?

Ватан, миллет, эдеб джацIад,
ГьуIмирдид джуьс себеб джацIад,
Шууна дахыр даIвидыыла
Алчахар на езидер,
Маъ хадишды мизиде?

Йыха йишир, ес ваI дацIыр…
ТIирфанмыра чиркбыр лацIыр,
ЦIамна адан
Темиз кившир ихьды накьв,
Мыхьджеб вахыр – адгыри гьакь.

Намысдыыла гьили дахас?
ЙикI зазылмы, шууна сахас?
Намыс, абыр лыхаI йишид,
ВаIде маа ер ахъавгасдиш,
Са къулайды, йыха йишир.

Гьалыс дикес бегемиш ваI,
Гьусаа кийбхьуд чIирид кьваб ка?
«Цегь» ваъара, дикеси ваI,
Кирхьаганад хыныд хваб ка,
Суфрудыла хъуъ хъихед,
Кьиметсызды, йахыд кьваб ка.

ДЕВИР МИСЕД…

Девир мисед:
ГьаIр са сураа писне кийтер,
Йыхдыбишыы къавыIх сийтер,
Выш мара, йихь…Мал ки мадиш
Гъийгъа вахда хъаварцад.
Дерд не эбир лаварсар…
Джунугмар ки йишир а
ХаIле ад лыIкь аварцад.

ЗУХРА (наIгьни)

Зы выды и, вы изды диш.
Вы изды мыс, мыс рикеси?
Мыс рикеси захьван вердиш,
Са мес яхда мыс викеси?

Вы гъа, хьур, ми йаькв гъад джилыы,
Зухра хаанум, зы шад йиъи,
Амма къисмат са джишихьна,
Эйла зас выд инад йиъи.

НаIгьни диш, ми – изды аман,
Са вы риъи къамад дарман.
Вас выр за руIгь, вас выр нафас,
Захда мадад джансыз къафас.

Банымы бычI гъамадана,
Чагъвал вада хамадана,
Гъубгъуд ит хад барахда ка,
Ул хъу выды джарахда зас.

Мыкь ад джанда бахтсыз гада,
Рывыр выды ва агъв зада.
Захда сигыд сиг1ын сада,
Ва хаIммише зада сатаъ.

Гъилы ледир дамадаер,
МукъаIд, гапад викеси мел,
МаIхле муIкъ ки авцIыд са…
Джар вухаси лавцIыд за.

Багъда хъикьыд шефтели, нар,
Виргъихьде не кулкухьде,
Сатын, валлагь, эккед гунагь,
Дад хъабгасдиш сукухда.

Вы бычIид ил, вы итид дад,
Гьаргуйне, зы гьаъад шад.
Изды хааным, изды биче,
Выш а, гьаIзиз, ваала бытIрад
Захда МыхаI, захда Хьиче?

ЗУГЬРА -2

Гьалыс ваъас гьарай гьаIрзе,
Къисмат джишид кеф не мезе?
Зы дердере гьыъыр йисе,
Вы мара, рыш, ад ка тезе.

Пиялабыр зас ситхьури
Муьгьуьбатад, ашкьад, къамад,
Мыс убра ун, мыс итхьуси
Ихьды туед, туьнт макьамад?

Рыкьа, рыкьа, гуьруьш дикес,
Яхда йыхды несил викес.
Ихьды суваа шахда сувгур,
БычI лидкьас мыс, мырад лювкIур?

Вахда йиъи, дуьнйа хувгъур,
Виригъ хана, йикIе увгъур,
Вы дердехьде изды геркьыд,
Чагъында ад сус ка леркьыд.

Тавди лампа лювкIа выъыр,
Йаькв ийаъ заа йаькваIд, Зугьра,
Мыхыр захда сувка выъыр,
Рыкьа изды йикI ад мыхра.

ШУУДЫ ВИЪИ, ДУЬНЙА, ВЫ?

Дуьнйа, бычIид, дуьнйа йаькваIд, лювкIур ад…
Девирмыра, гьавымыра хьесым джывыр,
ГьуIзирмыра лука гьыъыд,
Кесибахда мычIахъды йыкь сука гьыъыр,
Гьидис тухды варлыехда сувкур а?
Гьидис мисе чIирид кармы гъувкур ад,
Саъ лиджибхьур, мидихъунды гувкур а?
Саъ хъивъиме, орбитабыр ругъур выды,
ЧIиры йишир къапан, пергер, чугъул выды?

Е йидкьыбыр выды джилыы, ай дуьнйа,
Йыгара, хьур, выды накьв на цIай, дуьнйа.
Агьваллыес ва вылцIар а артухана,
Мыс гьадгваси зегьметкешер зас тухана?
Йаькв йихер ва хан, бегешды ригихда,
Гьис гиджывкьад юхсулашды йикIихда?
Тини ки ва высды кьыIдид са цIикI ес,
Дерд бадаана выд йиъиме ва йикI ес?

Гьааса ки е, е гьааса ки
Нахушды ки, чара выгар, кутIур ад,
Умуд кине, вахда, дуьнйа, гутIур а.

ГЬАIЗИЗ ИЗДЫ

Са бахтавар, йыгъ савкьатна
Пешкеш гьаъ зас, гьаIзиз изды.
Регьет йиший, гирхыр гушид
Бахтсыз йишид, йикIис изды.

Вы бахтлы, вы фараш раъас
Хааликьере гьуIмирлыхды,
Къисмат гьыъыр эмир йыхды,
Ачыхды раIхъ, бычI гъад майдан.
Са хаIлма ад къанатбыр кид,
Къуш ка шадды йикесий зы,
За вас хаIлма ишыгъмыд са
Имааратбыр сихьесий за.

Са бахтавар йыгъ зас вий ва,
Викеси вас эккед сываб.
Лап Каабиды рыхьыд ка вы,
Гунагьмыд ва высдиш джываб.

Дуруъусий дженнетдыхда,
ГъуIн-гъуIне, хыл-хыле ана,
КьваIб ул, кваIд йикI бабыйшды
Сыр ки, руьгь гъад джиле ана.
Дуруъусий вазырыхьван
ЛюкIуд михек бычIихда,
Хъихьесий за джан гъад бычIбыр
Выды мыхрыд кIычIыхда.

Са йыгъа зы гьаъ бахтавар,
Хьадид бычIбыр чиге ана,
Йыхды хиял йикIе ана,
Шадна гатхъыр дуьнйадыхда,
Бабад халды риге ана.

БАБАД НАКЬВ

Гьашарат, гIар чиле ана,
Зар хылаба, гъиле ана,
Джилид хьыв, хьед,
Бер, сант ихьды хыле ана,
КьваIб ул даим джиле ана,
Аллагьара ес выд дуллух –
Рузи йишир бегьем быллых,
Ваъар джилис даим къуллух,
Зас вы хъывгад, зурбад накьв,
Диъине а ваа ул гъана,
Зурбад дидды бабад накьв.

ФАРАШ РИШ, РЫШ…

Фараш риш, рыш, бала мадиш, фараш риш.
Эгъеръэс гъаъ гюлмахмырад ухнымаа,
Аргъуси за, за вы аргъус, медальон ка,
Изды ялав, цIай, гьаIвас ад мыхрымаа.

ЯIхъ гьаъара улабара, яIхъ гьаъара
П1ызымыра, йикIимыра, данмыра,
КьваIд йыгъ мада дават викес – бахт выкьас,
Вы – изды, зы – выды йикес вахт выкьас,
Ухайхь гьухьвас ихьды кьуIнди джанмыра.

Секин хъикес юх, зелзеле, лыкьынбыр,
ЦIай рапыдбыр, хух выъынбыр алпандид,
Дегиш йишир сукьунбыр на лузунбыр,
Телесвалды, гьерекетбыр хизындид.

Утха гьыъыр е ракбыр на пенджеребыр,
Хъаъасдиш е хынхыд калды женжелебыр,
Секин хъикес кIар йишир ад дамарбыр,
Хъаъасдиш е джегьилваIлид, гьаIвасмыд,
Саабыр «сувгуд» гьаIшкь къизмишды джамарбыр.

 

Б. МЫХАIДЫ