Шиъирбыр, наIгьнибыр, теснифбыр,

газелбыр, рубаибыр, бейтибыр

Нинды ч1ел
Мыха1бише быт1рад дур гъад ниникла,
Урусала «мама» рыъыр сартыри,
Кьулы «шала бармак» лывад дидикла,
Шляп1а гъад «папа» гъыъыр сатыри.

Ихьды миллет чапра хад хизан виъи,
Йис гьад миллитдид ч1ел ва1 терг ваъара,
Ч1ел дишды халкьдид эхир виран виъи,
Ч1илире еклаа «Мыха1быр» даъара.

Кьыле выъыд магъа1лимешис кине,
Нинды ч1илыла дарсбыр выс гьац1ардиш,
Гьадыла сыкьы1дбише галды гиме,
Лезетдихьван нинды ч1ел хъаваъар диш.

Мыха1д ч1илды куьук бала дерин виъи,
Рыкъа, йыкьа, выкьа джухьур руъур диш,
Гьелбетди ,ч1ел кьыле ваъас четин и:
«Кьат1ды кьырыб кьу1не кьат1-кьат1 хъич1ед диш.

Сиириеди. Туьркиеди, Иранди,
Ч1ел кеевийне, мыха1шура хъац1ара,
Ч1ел джавац1адбыйды ка1ч1уси гьади,
Гъурбутды ки нинды ч1ел хъавац1ара.

Валлагь! мыха1шурад руъура язухъ:
Нинды ч1илыла кихьис, каагъус джугъу1д,
Кавал мадиш, лахъаъар диш архалухъ,
Ч1илды дерйагьад былва1лик каджагъу1д.

Дженнетди джусды са ер гуьзет выъыр,
Нур гъад Кьуран йик1иыла ха1р ваъара,
Нинды на1кыдихьванды ч1ел хъуъ хувгъур,
Инглишед ны1гъ-ны1гъбыр ха1р гьаъара.

Дыкъа, мыха1быр, сивхьир са мыслаха1т,
Нинды ч1ел кьыле ваъаси Кьуран кал,
Кихьинид, каагъунид вац1ыси къанагъа1т,
Тарихди адгыйхь е ч1ел ад несил кал.
Амин!

Кьурбан и зы
Джан хана рыкъа1-риъид яр,
Быч1ид илдис кьурбан и зы,
Изды йик1иы йыгъ лакъыд яр,
Гьад фикирдис кьурбан и зы.

Кид-кине гаркьыр йа1хъ гьаъад,
Ярад йик1е адбыр гьац1ад,
Рирхьад геде джилик керкьад,
Кьамч1елиймыс кьурбан и зы,

Улабырма дерйагь увгъу1д,
Гьаддухъун ки йик1е аргъу1д,
Мизис мысна юкьа1 джургъу1д,
Гьад мелекис кьурбан изы.

Зы хьур ачых йишид быч1ис,
Зас выд ч1ел увуху1д ришис,
Шербет сагъу1д идды мизис,
Гуьлджамалыс кьурбан и зы.

Рыкьа хъыргад, захьван рыкьа,
Гьу1мурдид, ес гизлид рыкъа1,
Вы сартас диш гьадид йыкьа1,
Илсанва1лис кьурбан и зы.

Кьа1сды «Волга»
Джигьил гедене зас кьисмат джывыъыд,
Ха1дий кал хырыда хай зада «Волга»,
Лывт1а выъыр, суьсмер садгъус ыджывгыд,
Валлагь, йик1 хъумадай зас вахда, «Волга».

Ливчид марал хьурахда лаъ хывкьыр ай,
Изды ваъ — райк1умад риге кибт1ир ай,
Адишва1ликла вы йик1е ивт1ир ай,
Вишид кар — виъи Союздихда, «Волга».

Йик1е «Машин» рухьуд эккед ха1вас ай,
«Жигули» быр йиргара баса-бас ай,
Амма ва у гемиед са либас гъай,
Некьикде ки вы хай суруда, «Волга».

Гьаапхы1ри вахт, девир йик1 хъумадана,
Эхир за вы лившури — гъамадана,
Илсанар вахда гадкъарай кьат1ана,
Дыхьыр хъидъиди лаъ Дербенда, «Волга».

Гьамыъ вы элдис лап уджуз вишир а,
Ха1саба джывыъыр ялгъыз вишир а,
Раха1тене лившур, хъывыс джишир а,
Игъитхьур а «е,ва1» кьимитда , «Волга».

Валлагь зы ки, вы кал кьа1се йишир а,
Ихьды быт1рад вахтбыр йисе йишир а,
Быт1рад дуьнья, видж ки мисе вишир а,
Вада гьала дамах хамаба, «Волга»!
Дур дуьньяды выды гъамада, «Волга».

Гьала зы зааала рази диш
Гьу1мурдид сываа ла1ч1ур ад,
Гьала зы заала рази диш,
Тиннабый саъ са1хъа1ч1ур ад,
Гьаса ки, гьала рази диш.

На1гьни, макьам, кихьир, каагьур,
Телесыхды ераа сагьур,
Ывгыр: «баракалла, сагъул,»
Валлагь, зы зала рази диш.

Изды зурбад магьа1лимер-
Чугурад, ч1илды гьа1лимер,
Дерди, къайгъуед ха1кимер,
Гьабишы лиджийкьыд — рази диш.

Зигьим ха1рди валхва выъыр,
Музыка кьуле джывыъыр,
Бардик шаирвалды кывхы1р,
Йу1кьды бардыла рази диш.

Магьа1лимед выъыр кьыле,
Ромбик мыхрыйк, диплом хыле,
Лийкьыр диш пешидид ха1ле,
Бес, гьадыла зы рази диш.

Ханенде йишир концертмыд,
Усдар йишири даватмыд,
Муьдир йишири къуллухмыд,
Устаз джишир хьур, рази диш.

Душман гьыъыр за дустайкла,
Дуст йишири душманайкла,
Муьрид гьыъыр ха1йванайкла,
Сабырала зы рази диш.

Дустад сухьруды саз хана,
Хьуъ гееп1ир кефдик мейхана,
Йик1иы хъывгара чайхана-
Лахъа1гьу1р диш хьур — рази диш

Шейир кивхьир — сукьур ба1ле,
Ирхьур халкьдид г1а1ля-г1а1ле,
Валгыр къае-къамчи, дере,
Эгер дишнахъун — рази диш.

Са йыгъа , хъа1пхы1йне къатар,
Гетир зы «вазгъалад» латаа,
Нагъвбыр сагьу1ре халата-
Астагъфируллагь!- рази диш.

1. Къатар(туърк.)-поезд.
2. Ха1ким(туърк.)-духтур.
3. Муьрид-шейхед, имамад, магьа1лимед рыкъа1 ад.
4. Муъдир-кьухьды.къулы гъад, (руководитель).

Йидыхда ул хъумубад и?
Валлагь, дуьнья вайк умуд кине:
Ми накьвуды ешемиш и зы,
Зас кихьиды гуямиш и зы,
Джан сагъана саралмиш и зы,

Ама ва зы хъы1р-хъу1ш кал хьуъ хаабгьура,
Кьа1се гьыъыр са масалда сабгъура,
Джигьилеше кьа1сва1лы йа1хъ сабгъура,
Бес йидыхда изды ул хъумабад и?

Валлагь, дуьнья! Вайк умуд кине:
Майданбыр, быч1 лидкьыр, лирк1вара,
Ниндаады рышба1 хъидиркьара,
Дусташе духре сидиркьара,

Ваа йибкьыйне:
Хьадид быч1имы, кьы1дид йиз сирхьире,
Духре дыгыр гуьллидик гидирхьире,
Суьсмешды курсу у лы1х ливирхьире,
Бес йидыхда изды ул хъумабад и?

Валлагь, дуьнья! Вайк умуд кине:
«Бышды духлада» свал вешере,
Кьа1баа дукрад ун а — ешере,
Гурды туек лахбыр киршере,

Йаа йибкьыйне:
Гъы1лдид сыва мал, падж мадиш- хъу1дгъу1р диш,
Х1алал и — мал упху1бишде рухьур диш,
Куьч вишид мукъу1ла лаъ хьум хъу1гъу1рдиш,
Бес йидыхда изды ул хъумабад и?

Валлагь дуьнья! Вайк умуд кине:
Аллагьад рыкъа1 а1хъа1лч1ур а,
Рах1им бала виъи- гьац1ыр а,
Хьура азанахда хъадацыр а,

Эхир, икьрар йишири:
Гъы1лдид сывад, былахмыд мыкьва1лихда.
Хьадид багъди — билбилед шадва1лихда,
Лаъ гакъыйне, ха1лды хьылынва1лихда,
Шыв гьыъыр ки,изды ул хъумабад и!

Са вы ришири…
(Хъыргад къариес кихьир ад кагьат)

Дуьнья быт1рад ришбишды вишир ана,
Кьу1нды улис гьаргуд са вы ришири,
Ха1р са «Дуьнья гуьзел» суруда хана,
Ха1ля саъ са1рч1уд» са вы ришири.
Шума, «ирды» мы1хьчеб выъыйне, хъац1ыд,
Шума выше «гъы1рче» йыхьыйне хакьыд,
Вырды багъди ад билбилахда хъацыд,
Зы хыликлаа гаджаагъуд вы ришири.
Кид-кине хирургад кант1ихда гипхьуд,
Выш йа1ква йыгыр ядлада сурубкьуд,
Хьур риши, вы марана, заа гьадждабгъуд,
Эджеледа ха1хъа1шуд вы ришири.
Йывнийиклаа хьур накьудиде хъыдвыд,
Йик1ид ялов ешлехьван сапхъа1 выъыд,
Хьудды кьа1бад йу1кьва1лихда йик1 хъадгыд,
Дердед дериди ирхьуд вы ришири.
Бейха1л ришир — гьеч гъаъ ашгара джыъыд,
Нинис, ришис сир гьеч гьац1ара джыъыд,
Кьва1р хыных хьур, дара-хара лыджыъыд,
Выды йыхы1нбыр йит1ид вы ришири.
Шафид санагьа1тдиклаа бейхабарды,
Язухъ йик1ид вас джавац1ыд кьылвалды,
Кивхьид шейиред, на1гьнимыд дуьзвалды-
Кьыле, азбар джыъыд са вы ришири.
Гьу1мурдид хумухд йидкьыра, гьай хъыргад!
Духре, дидабар хъидшир а, гьай хъыргад!
Амина лериркьара а, гьай хъыргад!
Кьы1д йиъи, заа макъыет риш, джан хъыргад!
Вы хъыргарана руъуси зы, хъыргад!

Кьва1д ракбыр
(Расул Гамзатов. Тарджума (перевод)
авторад йиъи)
Дуьнья рухьуд халыйк кид йиъи кьва1д рак.
Сындаа дуруъуд, тимбыйдыдаа гьаъ хъу1дгьу1д,
Зы ки йиркьыд йиъи миди, джыъыр шак,
Сабыйды рак ыъыр, гийхьир ухъутхуд.

Ихьды накьуды ад йиъи са гьа1дат,
Са кьухьды къаб вылц1ад хыле мигьманад,
Зада ки выд йиъи хьед ад къаб гьасад-
Шудаъ хъихьир ки, кьан гьабгур диш къабад.

Йиркьыр мадана, рак ыъыр, ми хала,
Йибкьыр эпцири изды хыле чугур,
Са макьам ки йыхьы1р бегьем диш гьала,
Не мизы гъад на1гьни бегьем диш гьухьур.

Гьаса шумуд сен йиъи ешемишды,
Шукур! Быгады йыгъайк кине умуд.
Ама гьац1ара, ти ригя хъу1гьу1сды,
Не гьад ригыла аъ вышне хъу1джугъу1д.

Выр ад ра1хъне йиъи зы гьад ригихда,
Гьа-гьа выъыр ригизана лийкьыр а.
Хъапцыра а к1о1ч1ды, ч1ыгъа1д ундихда,
Рак ачых руъура ад зы гийкьыр а.

Гъаъна дуьнья мы1хъ- мыч1ахъа виъи зас,
Гакъыйне са гьу1л кий халыйк, йа1кв гьаргвад,
Бала быт1рад шикилбыр кид гьайнимыйк,
Гьад гъу1л йиъий са умуд дженде мабад,
Гадкъара е-ва1 дуруъуд некьимыйк.

Гьад гьу1ля гъаъ е гьаммише гадкъара,
Хъу1дгъу1дбыйды рыкъа1 рак ес ачых и,
Хыл сигыйне гъу1лид гьа1йне йахара,
Дуьньядид шикил ес гьабгуд накь йиъи.

Выдж адишне, гьагуды ма1гъв хыл хана,
Гъу1л кид диш, кьва1д рак йиъи кид — гьац1ара,
Са ригя дуруъура умуд гъана,
Ти ригире адишва1лик кадхара.

Дана хъибкьыр адиш…
(Выг1ыл выше хала хъиджиркъыйне…)
«Дана» сувгуд риши:
Сабаххайир, араа хъыргад риши джан,
Валлагь, наънаха1нь хъибкьыр адиш дана.
Выды теквалды зас вац1ара бирдан,
Ама гуяхда гахъдиш изды дана.

«Дана» ара ивид риши:
Джургьу1ре изды риге йиркьыд риши,
Дана хупкас ми шилды архадж име?
Гьац1ара вас кьулы гъадишды киши
Выды даныяхда ма1хтадж риъиме?

«Дана» сувгуд риши:
Шыв гьыъыр ки йик1ихда хъумада шак,
Гъаъ мабад «дана» вахда сувчуд ха1л а.
Гьац1ара, гъигъе йикис диш гьадис рак,
Выды хала изды ха1лалды «мал» а.

«Дана» ара ивид риши:
Халаа са ху1рмет — хыл вишийне малдис,
Мысна вырды риге сувкьус диш гьад мал.
Белке, изды джыгад джыъыр хад джандис,
За ки выше хъихъдживид викиси дал.

«Дана» сувгуд риши:
Ид гедене гъаъ сихъивга ва дана,
Йихьяъ: «Иесси, кар йиркьыр а риге»,
Гванахъый, мирдже сувкьуйхь выхьыр дама,
Бел ке ублис кьисмат руъуд кьва1д тике.

«Дана» ара ивид риши:
Вырды риге дана ха1р мываъ, риши,
Выды даныед вац1ара зас къадри,
Хъывга дана — хъимий йик1ыхда турши,
Хала хъывгыр гихьяъ кьымлад са бедри.

«Дана» сувгуд риши:
Ай риши, йихьяъ са ч1ел даныеде,
Хинимер дешере а «даныяхда»,
Хъивикьы1хь ч1ел ки джывыъыр ригиде.
Йик1 гъаъ самалытыйхь вырды ригихда.
Маншааллагъ, гедиркъад хьы1ле!