Джалахьуъ виригъ ливед гюней суруу анивиъий са му1къ, гьа мукъа1 ешемиш диъий кьа1сды дид не дух.
Кьа1сды дидыхда бала гьакьал-камалбыр ад, эдемивалды ад гьалдыга хатир адга джаъад са бенде-мусурман йиъий. Духарды быт1рава1ликла таарифбыр ай гьеми мукъа1. Амма гьеми быт1рад духарды т1ылбыр гьагуйне, гьанийды сарсахвалды, гьанийды телесыхвалды гьувгуйне, сиенебише рухьурай, гешаъ-гешаъ, гьанийикла илсан йикисдиш.
Гьа гадия ки тахсир гъадиш, к1аълахъуъ нинды джан-гьа1зиз гьуджувгуд йиъи, нин к1ыбдине рикьид риъи, гьадыла гьеми гадиес хатир алгарай, сиенебишихда нин а, захда адиш хьур, гьеч лет1ес джишир — гьаса ай.
Гакъыд дид, гьеми дух йыгъ-йыгъала туьнт йиъи. Хьура лирхьуд илсындид ки, хынхыд ки, кьа1снийды ки хатирбыр адга гьаъара а, арыды-джаргыди йикисне диш. Хумухдид вахт виъине, виригъ ху1вгъу1д къузуй суруула, гьеми мукъа1 руъура са фалчи лаггу. Гьеми кьа1сды эдеми лаггу фалчиехда руъура джуду духарыс шыв чара ваъасди ва шыв дава ваьасди хьур. Фулан кьадар танга ки выр кьа1сды дид хала хъу1гъу1ре. Улджумад йыгъа кьа1сды диде рухьура духарда: «Йикьа захьван, валлагь, за вас дарман ваъас, выды амхыр-сюмег, выды илсындылад бизарвалды лехъеп1ес».
Джигарана ка гьеми дух хьури гийир гъаъ ма1хлиди гыргара. Ма1хлиди йыкьды худа либкьыр ай гьуху1дид эккед хук. «Лешаъ, — гьухьур диде, — гьеми мусмарбыр ад мишух, гьеми ки сант. Вас гьидылага хъа1л либкьыйне, гьеми хукас мусмар йыха1ъ , амма чалыш йиш ва вы хакьас, сабыр гюзет ваъас, гьис хьурди сиене мукъа1 абыр ваала бизар-инджикли диъи, выды зюмез гъад хьесым гьалысга гьагур йигар диш, вы рыкъа1 гыхы1йне, рыкъы1ла а1гъда1бч1ура. Зала гъайри вы гьалысна йигаддиш, джан дух, диде гьухьуд гьаъ».
Гьаса, гьаса мусмарбыр рыхы1ре йиъина а гьеми дух. Сюхьдед йыгъырма йиц1ыд, ц1ухьуд мусмар са йыгъа рыхы1рей, амма хъуъдире хъуъ ц1амдире ц1ам йишир выдж ки гьагвара, гьагвара сабырлы йишир. Гъаъ гиме, гут1а а1гъач1уйне ки к1аъды рухьур диший, кьа1сды рухьур диший, сиенебишис хыл йывхы1р салам сувулгъарай. Са сур сен калды гьаатхы1йне, секки мусмар хъы1хы1р диш. Гьада диде гьухьур: «Гьамыъ, джан дух, ва йыхы1духъунды мусмарбыр, вадаа шыв хатир леч1урди, ва шыв хайир гьыьырди, саса эхъет1е хъаъ».
Гьаса, гьаса сур сен ки лихъитхьур. Гьеми гада хъац1асна диш, гьадухъунды ки йыхды, артухды, сабырлыд, ху1рмитдид дух йишир. Кьа1сды дидис гьувга ваъара гьеми риге гид хук: «Гакь, гьай джан дид, ва гьухьуд ка, за сиенебыр гьыъыр, сиене мусмарбыр эхъет1ир, зы ки асляхды, сабырлыд илсан йишир а».
Рази йишир дид, гакъыр хукахда, гьухьур: «Мидиъ гакъ, джан дух, ва мусмар йыхы1д, йыхы1д джигиди к1ац1 йишир а, йиъиме? Бес гьа сиенебишды ва хатир адга гьыъыбишды йик1ик гьаса к1ац1 литхьур адишме. Гьадыла саваенди, гьеми хукахда гакъ, шууна къуру виширди».
Джигара йишир духарыс джу гьыъыд гвалахмыла, гьа йыгъ, гъийгъад йыгъ — гьа гадиере шуркуд ки кине хатир адга гьыъыр диш.
Гьаса йишийне, атабабыере гьухьуд йиъи, «Туруд йыхы1н ахъалц1ад йиъи, амма ч1илирды йыхы1н ахъалц1ад диш».
Мира Казиева
