(Начало в 26 номере)

МАГОМЕД УЛИЛЕЕВ

ИЛСЫНДЫЫ ЛАМЫСДИД БАРМАК ВЫГАРА

Гьыъыд йамаг вахтинди ва джуьлъухьна,
Йыгь лихъидхьур, быгаа джук дад викисдиш.
Дуьнйадыы ва джац1ара хьыв луьухьна,
Уляа сирхьур, гьеч вы абад хъикисдиш!Эгер ва1с илсындид къадри джившихьвна,
Гьеч мысна ки абыр хывкьас йикисдиш.
Вахтинди гьац1, шурад-гъайри, джишихьвна,
Кьул сивигыр, джыбыр хывкьас викисдиш.

Гьац1 вас джигьилва1лихда кьа1свалды хъуд,
Гьаадхы1д йыгьбыр хъуъ ла1хъа1шус йикисдиш.
Гац1 вас быгаа уьлуьм илсанахда хъуд,
Гьыъыд карбыр хъуъ ла1хъа1шус йикисдиш!

Шурад — шурад на хакь, илсан – илсанна,
Нахчирдире ки джуды шарак хывкьас багьана.
Гьац1ара джандаады хакьас багьаана,
Илсындыы ламысдид бармак выгара!

ВАЛЛАГЬ, МЫХАI
ГЬУХЬУД И ЗЫ

Валлагь, Мыха1 гьухуд и зы,
Гьа нинды на1к лувхуд и зы.
Гьадыыла зы гуджли йиъи,
Гьа1ммише вас бырджли йиъи!

Гьадхыд банымыд арыди,
Быч1 гьад сывымыд арыди.
Йик1ис ширинды накьудыы,
Валлагь, Мыха1 гьухуд и зы!

Ата-бабыйед, дидды-нинды,
Йива виъи вы халисды.
Джан зы гьухуд мискьин изды,
Валлагь, Мыха1 гьухуд и зы!

Арыди гьадхыд банымыд,
Ейлахбыр, сывбыр быч1имыд.
Деребыр серинды хьидмыд,
Валлагь, Мыха1 гьухуд и зы!

Вы изды фикир, арзуман,
Виъи гьу1мир, джан ватан.
Ма1гьа1ммад и выды илсан,
Валлагь, Мыха1 гьухуд и зы!

Вы изды гьуIмир

Вы изды гуьзелды джийран,
Выды улабас зы къурбан.
Гьис адиш вахда са аман?
Гьеч вахьван джалгыр йикисдиш.

Вахьван джалгыр йикисдиш,
Вы гьаджаргур йикисдиш!

Рыкьа вы ч1илыхда гаракъ,
Пашмал рикисдиш,ва зы хакь.
Гьис гьаъара ва зы нагьакь?
Гьеч вахьван джалгыр йикисдиш!

Вы адиш не йикисдиш,
Вы хадишне йикисдиш!

Гьидиклаана зас дад адиш,
Амма вас гьеч хабар адиш.
Шыв гьаъасди джац1ыр а зас,
Изды ч1илды ун руъурдиш!

Валлагь, задаа йикисдиш,
Не вада ки йикисдиш!

ШАФИ ИБРАГИМОВ

Шафи Ибрагимов 1947 сыда Амцур му1къа1 гьухуд йиъи. Шиъирбыр, на1гьнибыр яратмиш гьаъара ка1ч1уйне, гьание хьурагине яр-дуст, му1къу1быр, эхир ки сийене мыха1быр шад дыъыри, гьис хьуйне, гьанийды на1гьнибыр на шиъирбыр илсанашды арыди эсла1гьва1лис, дуства1лис бахш гьыъыр ад йиъи.
Шафи Ибрагимов шиъирбыр к1аъла хъуъ ваъ, Магьа1чкъалыди Педагогический института кьыле ваъади кирхьере ка1ч1уд йиъи, гъис хьуйне ехда хьурагине ихьды кихьинбыр адиший.
Студент йиъине, Шафи гакьыд, сиене миллитмыра джуды ч1илыыла на1гьнибыр, шиъирбыр кирхьере. Бала джыгара руъурай минийс ехда ихьды кихьинбыр адиш, хьур. Миди, ми института гьание шиъирбыр на гьаммыс музыка ки кивирхьере, мидихьван сыт1ана джуды миди йикьаама гьалысна шак адишды баджарыгьлывалды гьагва гьаъара сийене республикадис.
Поэзиядис ми сыдырма четинвалдыбыр бала ай: ихьды Дагъыстандид шаирер, амма ки лезгийер не мыха1быр, литературадире гьамыъ мадды, вахтдис лейихды содержание, форма т1алаб гьаъара адишды ка, поэзияедид ц1инды формабыр ахтармиш джыъыр, гьадид тематикад к1ыблаа хъуъ гьа1дат йишир ад куьгьнед схемабыр дегиш джыъър, ишлемиш гьаъарай. Шафид шиъирмыд ц1инды сес гьа ми вахтинди маа1лум вишири, хьели гьание яратмиш гьыъыр ад на1гьнимыра на шиъирмыра лайихды ер хывкьыри. Гьалыс и джавац1ад гьанийды эстрадид ансамбыль «Аяз»? Йа1ква1д аяз калды анасамбыль му1къа1-му1къа1 вуруъура, телевидинийеды джуды ц1инды на1гънибыр на шиъирбыр илсанашыы лийкьа гьаъара.
Джигьил шаир, ц1инды ансамбылед руководитель Шафид метлеб ма1гькам выъыд, сахьусды мехьтеб вишид гьанийды сийенебишис йик1 гъад «Аяз» вишири. Ми ансамбылес гьание кирхьере сахьусды йик1 залил гьаъад, йик1 шад гьаъад на1гьнибыр на макьамбыр. Гьабыр илсанашыы лийкьын бадаана, ахтармиш гьаъара джурба-джурад темабыр: гьу1мирдиклаа, му1къу1клаа на му1къу1бишикла, гьабишды йыхды-писдиклаа, муьгьу1ббетдиклаа, т1а1биатдиклаа.
Гьание мыха1бишды поэзиядис мидийикьама адишды ц1инды авазбыр, усулбыр, образмыд ц1инвалды, девлетвалды на ч1илды яни гуьзелвалды, яни быт1равалды бахш гьыъыри.
Гьанийды «Рутул», «Ха1ле ваз», «Дагъыстан», «Илсан мыс тух йикисдихь» ва мадды на1гьнибыр йишир ад шиъирбыр кьыле гьаъадбише бала ээкед гьа1васдыхьван ишлемиш гьаъара, гьаммыс бала ээкед кьимет вылц1ара.
Шафире илсанашды дуства1ликлаа, намус-гъирйытдиклаа, муьгьу1ббетдиклаа, т1а1биа1тдиклаа бала быт1рад, гуьрчекды на1гьнибыр кирхьере.
Шафид йик1 гьидыхда га йешере: джуды четинва1ле идхьур ад му1къу1бишыхда ки, нахчирмыхда ки, лубкура ад халыхда-лахахда ки.
Быссагьа1тди уьлкиди йишир ад, руъура ад ээкед дегишва1ликлаа ки Шафида киджихьис руъур диш.
Шафид на1гьнибыр на ч1елбыр-халкьдид фикирбыр, халкьдид къастбыр на дердбыр йиъи. Гьадыыла гьанийды поэзия сийенебишис бала гирамиг йиъи, йик1ис хуш йиъи.

ИХЬДЫ КЪАРИЙМАР

Адам дуьнуь-дуьнйаа къурмиш ваъад гедеэне,
Рыкъыы1ла игъирхьусий Гьава адишне.
Меджнун гьа1шыкь йикисдиший Лейли адишне,
Выг1лешды ки язухъ йиъий хьыле адишне!

Паалыванад пергер калды,
Къизил хыле хад заргар калды.
Туьнтды чийехьван шагар калды,
Ихьды къариймар!

Выш-йа1кв йишир ул кыджывхы1р кьа1ба1де хад,
Йыгъ-на1х йишир первани ка гъилыы гъад.
Сурвыше выг1ле хъу1дире луьл-кефдиад,
Гуьдкуьр адишме выг1лешихьде, къариймар?

Луркад масалыс мыхьыл калды,
Усдарад хыле рыхьыл калды.
Сивг1ыд дериди хьыбыл калды,
Ихьды къариймар!

Едед-гьугад йыгь йишихьвна хынхыхда,
Джыбра душманар дишихьвна выг1лихда.
Са дарды йыгь йишихьвна гуьгьуьлдыхда,
Йик1 едесды янара диъи къариймар!

Гьа1р са ядлас даваа калды,
Хьадид серинды гьаваа калды.
Адишва1ли са чараа калды,
Ихьды къариймар!

Юлдашер диъи хьыле ихьды гьу1мирдид,
Нинабар диъи хьыле ихьды куьлфуьтдид.
Гуьзгуь ка диъи хьыле ихьды ламысдид,
Чийед гырыбыр ка удуху1с къариймар!

Ха1ле ц1ухьура ад ваз калды,
Хыле садафбыр гьад саз калды.
Мизыы ширинды аваз калды,
Ихьды къариймар!

ЙЫКЬЛЕКАН

Эй илсанар, дыкьа хъадац ва1 захда,
Кьваб ч1ел гьухьуси за йыкьлеканахда,
Кьадар адишды мизид хъа1шва1лихда,
Дуьнйадис выд бела виъи йыкьлекан,
Вийихь вас Йинчире белаа, йыкьлекан!

Йик1 гъад дусташиклаа душманар даъад,
Дид не нин духардаа хырыда даъад,
Шумды бейниванад кьулис выъыр ад,
Гъу1дихьде гид г1ар виъи вы йыкьлекан,
Вийихь вас Йинчире джаза, йыкьлекан!

Сынийды хал лукур ва1с йыганахъун,
Хьидид т1уъа1дид выъыр йыганахъун,
Мерд йигит алчах йишир йыганахъун,
Лешур убра ивий ва1 йыкьлеканад,
Йинчире джу лешухь джан йыкьлеканад!

Йыкьлеканад кьулуу бармак викисдиш,
Йыкьлеканад г1арад кьадар викисдиш,
Йывды хала джыхьыр кьадар викисдиш,
Гьаасад кьадар виъи выды, йыкьлекан,
Дженнет вас мысна агасдиш йыкьлекан!

Йыкьлеканад йик1исне духул виъи,
Къыдкьыс джиды камды са рухул виъи,
Рикьихьвна ридж вешесды са убул виъи,
Илсан вахда гьеч йешесдиш, йыкьлекан,
Ирхьуси вы джегьеллемди, йыкьлекан.

Фатима ИБРАГИМОВА