Джигьил рыш рикьийне
ваъад хул
Мырад джанде абгыд,
Хиял йик1ыы гьадгыд,
К1асыди ры1хъ ивид,
Лакьак ц1ай кидхьуд,
Рыш вай нинды, сырыд гелин!..Магьа1лим йикьийне
ваъад хул
Хынимешис йиъий вы йыхды магьа1лим,
Му1къу1д илсанашис йиъий вы магьа1лим,
Ваай, ваай! Джан Шаабан, вай!
Ришире рухьура:
Му1къма дур ад, гьай шу,
Хыле кьалам хад, гьай шу,
Хынемишыы йик1 гъад, гьай шу,
Дуьнйады дур ад, гьай шу,
Ваай, ваай! Джан Шаабан шу, вай!
Къарийере рухьура:
Вы гыйгьы1д ра1хъбыр,
Ва сихьид халбыр,
Ва кирхьед кьалам,
Руг лихьир адгаси,
Ваай, ваай! Джан Шаабан, вай!
Ихьды халды халланг, Шаабан,
Ихьды йик1ид мырад, Шаабан,
Ихьды улабад ишыгъ, Шаабан,
Вы халды умуд, Шаабан,
Сиг1ыд йыгьа — а1хъ, Шаабан,
Мыкьды йыгьа- виригь, Шаабан,
Ваай, вай! Джан йик1 гъад ийесси,
Хынимешды дид, Шаабан!
Ваай. Ваай! Джан Шаабан. вай!
Улабыр изды былах виъи,
Зы вахда рухьуд билбил виъи,
Хынимер выды бахтсыз диъи,
Джан йик1 гъад ийесси,
Хынимешды дид, Шаабан!
Ваай, ваай! Джан Шаабан, вай!
Га1нинмашды ешел
Гьай Т1авса сус джан!
Керым шад йикиси,
Вы йиркьыри, хьур,
Джан Т1авса сус джан!
Туйбег шад йикиси,
Вы йиркьыри, хьур,
Джан Т1авса сус джан!
— Нин шууна риъи,-
Хьур худкаси,
Джан Т1авса сус джан!
Дид шууна йиъи, —
Хьур худкаси,
Джан Т1авса сус джан.
Ахъ вишир ирхьур а, —
Йихь, Т1авса сус джан.
Ришиймар шууна диъи. –
Хьур худкаси,
Джан Т1авса сус джан.
Къара гиймиш гьыъыр гаадгьа1ре а,
Йихь, йик1 Т1авса сус джан.
Ихьды къариймар шууна диъи, —
Хьур худкаси,
Джан Т1авса сус джан!
Нагьв сывъара дешере а, —
Йихь, Т1авса сус джан!
Дидды на ришиймашды саламбыр и-
Йихь, йик1 Tlaaca сус джан!
Дуьнйаа ывсыр а, сесбыр асыр а, —
Йихь, джан Т1авса сус джан!
Вас ра1хъ сафар хайирли вишихь,
Вас дженнет къисмат йишихь,
Джан Т1авса сус джан!
Билбилед миз ад,
Ширин ч1ел ваъад
Джан ихьды сус джан!
Джан сус джан, джан дженнетали!
* * *
Къайидыы къуш сувкьур а,
Къуш къушес туш сувкьур а.
Вы субкьуд къайидыы уу,
Къара байкъуш сувкьур а!
Гьай джан шу, гьарай джан шу!
Лыъыри дарый, джан шу,
Вы мардишды дуьнйаады,
Виран йишихь хал, джан шу!
Ухун хъивхыр гимаба,
Бизма бизмыди мада,
Рыш кафне ирхьир ад нин,
Джыбра гаркъара мара!
Гьай дуьнйаа, заалым дуьнйаа,
Шыв заалым виъи, дуьнйаа!
Шууна сыра ирхьиси,
Сус джырыъыд рыш, дуьнйаа!
Гьили, гуьзел рыш, гьили?
Ху1ла1хды ч1ар гьад, гьили?
Гьа1ммише уьлихьде гид,
Гьамыъ гьахджаргвад, гьили?
Гьарай, йик1 тике-тике,
Ярад йик1 тике-тике.
Рыш рикьир нин решере,
Йик1 йиъи тике-тике!
Дух йикьид
кьа1сды нине ваъад хул
Т1илабырмыс рикьий бала,
Гьу1мирдихьван кьалам хывкьыд!
Мехьтебырма дур мадад,
Идаарама нур мадад,
Илимдид джыбра ирхьуд,
Дух вай, нинды!
Гъил лихьийне джил вакьалкьад,
Ч1ел гьухьуйне йик1быр кьалкьад,
Германийедаа мидиъ гыйгъы1д,
Дух вай, нинды!
Умудбыр сыра ихьид,
Дуьнйаа мыч1ахъа выъыд,
Хынимер етим дыъыд,
Кьа1сды нин дели рыъыд,
Дух вай, нинды!
Сихьид къалабыр сатыр,
Рак кидишды хала йиъид,
Панзы ра1хъ миди сабтыр,
Ра1хъ адишды му1къа1 йиъид
Му1къу1д абыр, дух вай, нинды!
Да1гьвиди фашистехьван
Гич1 джавац1ыд дух изды,
Джан гуьллемиш гьыъыйне,
Лал хъиджиибхьуд дух изды,
Дулдул йыванди гьана,
Фашистер ва тарг дыъыр,
К1ашылмыы сирхьур хъиркьыд,
Халланг калды дух изды.
Халланг ка гьис лукур а,
Ярад-дустад уьлихьде,
Джан Магьа1ммад, дух изды?
Нинды кафне вы а1ч1ур,
Нинды сыра вы а1ч1ур,
Гьис хывкьыри нинды ер?
Нин рикьий выды, дух изды!
Мал ублире люъуйне
ваъад хул
Гьай Ханзда, етимед нин!
Гьай Ханзда, бахтсыз га1нин!
Джан Кьы1рчелий, вай!
Вай джан Ба1лий, вай!
Джан Кьы1рчелий, вай!
Вай, джан Ба1лий, вай!
Шумур хыдыл хала а,
Шумнийды ул ригыы гъа,
Шумнийе на1к вагъа1си,
Джан Кьы1рчелий, вай!
Вай, джан Ба1лий, вай!
Гьай Кьы1рчелий, му1къу1с гид!
Гьай джан Ба1лий, йивандис гид!
Хынимешды джан ий шыв,
Кьухьдыбишды умуд виъий шыв!
Джан Кьы1рчелий, вай!
Вай, джан Ба1лий, вай!
Йирекдыбишды
на1гьнибыр
Мид сывбыр, гъадхыд сывбыр,
Джейранмар гейгъа1д сывбыр,
Халкьдис мейдан гьышири,
Са зас дар гьышид сывбыр!
Лaa сывымый йиз гьаный,
Саа майданмый бич1 гьаный,
Йирекды сывымыхда,
Дженде арзуман аный!
Мид сывбыр, гьадхыд сывбыр,
Йиз лугьур сахыд сывбыр,
Гьидыхьван уях гьасыд,
Джегьилер гьаадхы1д сывбыр?
Хияла, вай, хияла,
Фикир мамаъ, хиялаа,
Шаккар йиъи хьур, кьел выри,
Варагъыр эшкъдид пияла!
Зый мид дагъмык шив гьаасдый,
Гуьл будагъак шив гьаасдый?
Билбил къуш дагъмык шив гьаасдый,
Виран дагъак шив гьаасдый?
Хынимешды на
хынемешыхда гьаъад
на1гынибыр
Аале йыгъай гьы1р гьвабгури,
Беле ана туьк гьвабгури,
Хвабый гъана кьы1ш гъагури.
Ц1аара ц1икер лархыри,
Ц1удий гетер гейшири.
Лурза, сусай, ц1а лик1ваъ,
Ц1априйе ана ит йирц1ааъ.
-Ай Мамагьай, йугъуд дадалмар гьине?
-Сапдже хылай кьел веч1ес,
Усудыга чем-чем гьаъас,
Кьырбыдыга йимел ваъас,
Ара гьаана дал йыпхыр,
Далырда балган хы1пхы1р,
Балганадца хьил гъипхьур,
К1ук1уйе эвшири.
К1ук1уй вахыр гъаа липхьури,
Хъура гут1айа са липхьури…
(ихрекский диалект)
Ээли йыгьа гъы1р гьувгури,
Ба1ле ана туьк гьувгури,
Хвабы гъана кьы1ш гъагури.
Ц1ара ц1икер лархыри,
Ц1удыхда га1тер гийчири.
Лурза, сусай, ц1ый лик1ваъ,
Ц1априйе ана ит йирц1аъ.
— Ай Мамагъы1й, выды дадалмар гьили?
— Сапдже хыла кьел веч1ес,
Усуды га чем-чем гьаъас,
Кьырбыкдаа ки йима1л ваъас,
Ара, гъара дал йывхыр,
Далырда балган хы1вхы1р,
Балганадда хьил хъибхьур,
К1ук1уйе ивчири.
(мухадский диалект)
Къукъаный
Къуу, къуу, къукъаный,
Къукъуйед хыли лигваный.
Ха1ред не бебий — Зайнабыс,
Ч1ырч1ым на1к не ч1идк1ыд хьыв —
Ханзда нинис,
Нисе не бебий – Биче сусыс!
Къуу, къуу, къукъаный,
Къукъыйед хыли лигваный!
Сик1 сувкьури
Рувгьур, рувгъур сик1 сувкьури:
Мидире – йывхьы1ри,
Мидире — хъабджири.
Мидире — ц1ай хъыъыри,
Мидире — гьухьури,
Мидире – сехъеп1ири,
Мидире — луьвъури.
Миммыс шешун ахъыгырдиш.
Киджидхъыри:
Гьа1мп, цамп!..
Рувгъур, рувгьур сик1 сувкьури.
Мидис — гьувгури,
Мидире — йывхы1ри,
Мидире — хъабджири,
Мидире — уливхьири,
Мидире — саъ сехъеп1ир, луьвъури,
Ес, ва1с шешун агырдиш,
Киджипхъыри,
Гьа1мп, цам!
Йухьды хала ц1а ама?
— А1лде хала!
— Йухьды хала ц1а ама?
— А1лде хала!
— Йухьды хала ц1а ама?
— А1лде хала!
— Йухьды хала ц1а ама?
— Аный!
— Кьат1ай, мат1ай анувма?
— Адиш.
— Ц1а лашус?
— Ц1а га лаше, йамаг га иле.
Лиъири, хъуьгъу1рый,
Гьа1мп, цамп…
Тилийра факъкьыри!
(ихрекский диалект)
Кьа1ба1дед
Лай-лай, бала, лай-лай,
Ширин бала лай-лай.
Накьбыр ширинды йишихь,
Хайир хабарбыр йишихь,
Халды, лахад вы ришихь!
Ширин бала лай-лай,
Лай-лай, бала, лай-лай.
Ниныхъаъ зирек ришихь,
Гъы1рехъаъ дири ришихь,
Лай-лай, бала, лай-лай,
Шагар бала, лай, лай!
Лай-лай,бала, лай-лай,
Вы истилет са сурдухъунды и,
Кьат1 кидишды дурдухъунды и,
Сур кидишды гырдухъунды и,
Сарсарыед улдухъунды и,
Лай-лай, бала,лай-лай,
Джан Кьудрат нинды!
Лай-лай, бала, лай-лай,
Ширин бала, лай-лай.
Дам-дама дам,
Дамыд гари, Ширин Ла1мет нинды!
Джус рыгара каъды къари,
Хъыгад Ла1мет нинды!
Лай-лай, бала, лай-лай.
Ширинды дух, лай-лай!
Дам-дама дам,
дамыд гари,
Ширван бали,
Т1ымлад гари,
Джус рыгара
Кьа1сды къари,
Джан Т1алгьа1т1 нинды!
Лай-лай, дух джан, лай-лай,
Ширин бала, лай-лай!
Джан Эльмира быч1ид сыв,
Быч1ка быт1рад риъи шыв.
Ширинды накьбыр гьагухь,
Дид не нин ва шад дыъыхь,
Лай-лай, бала, лай-лай,
Ширинды рыш, лай-лай!
Бисенк1уйере «ма1в» ваъад виъи,
Гьа1в-гьа1вара «гьа1в» ваъад виъи.
Йыма1лере — «и — а», «и — а»,
Йивандире ваъара «гьыр- гьыр».
Гич1 джавац1ыхь, джан бала!
Духарыс изды гиджич1ед,
Йигит изды, гьеч джешед!
Фатима ИБРАГИМОВА
