МЫХАIБИШДЫ ФОЛЬКЛОР НА ГьаIшыкьашды теснифбыр

7401ce0284ef35f55e8e0130aedcc030

Посвящается
Фатиме Магомедовне!

Серинды гьавыыдик, быч1имыд йыкьа1,
Фырс-дамах вада хана виъи, Фатима,
Гьу1риперийшды сирие вы а1рч1ур
Гьа1р метлебед мырад вы риъи, Фатима!Мыха1д банбыр-сывбыр, хьедбыр выды йиъи.
Вы калдыбыр бала дишин мырад виъи,
Меркезе не райунди ад дур выды йиъи,
Мыха1бишды йигит вы риъи, Фатима!

Илсанашис ра1хъбыр ачых гьыъыр а ва,
Йыхды нийат гьуьрмет, хатир йик1ыы гьад,
Ламыс-гьиръят, абыр-гьа1йаа джанде ад,
Дагьыстанди дур а выды, Фатима!

Вешды сыдырмыы йешемиш риший,
Аллагьад куьмег, дженнет багь йиший,
Йик1ыы гьад мырадбыр битмиш йиший,
Дур выды сиенебишис хуш и, Фатима!

Магьа1джкъалди ки выды дур ани йиъи,
Выды йик1ис Аллагьара нур выр ани йиъи,
Ватан — Мыха1д гьаммише йик1ыы гьана виъи,
Илсанашды дердес дарман, Фатима!

Гьа1р са-са ч1илды, гафад риъи вы устар,
Шеригьа1тбыр, ахир, иман йик1ыы гьад,
Мыха1бишды ч1илды вы риъи устад
Садхыр абыр ва уях дыъыр, Фатима!

Абдулманаф Кавхаев
Вахтмыс на гьаIдатмыс таликьды наIгьнибыр

Ешиле гьаъад наIгьни:

Еш гьаъ, еш гьаъ!
Ешел мываъ!
Шадды йик1ихьван,
Темизды джандыхьван,
Эдемива1лихьван,
Т1илябыр къизилед,
Арабыр гымышед,
Гьу1рийер нинды!

Уха1лма укь йишихь,
Малмыс хьын вишихь,
Укь сийис виригъ вишихь,
Ч1а1на1к1быр гьусура йишихь,
Хылабыр дирибаш йиших,
Я Первердигар!
Ваклаа куьмег йишихь!

А гуди, гуди, гуьрдими,
Гудийе салам вердими?

А бяхъ,бяхъ,
Джуджум бяхъ,
Джуджумда ки ала бяхъ,
Везес кьарахъый вака,
Гьубгас гванахъый вака,
Сивис тулараг гьака,
Гыбыл йитес т1уъ вака.

Бу гуьнбизе ун герек,
Сабагь сизе гуьн герек!

***
А гуди, гуди гудмади,
Гудийе салам вернмеди.
Гуди дагъдан гелиндже,
Гудийе огьлаи олмады.
Баса, баса веренун,
Бармагълары басырсын,
Кесе, кесе веренун,
Бармагълары кесурсун.
Чох верене огълан олсун,
Аз верене къыз олсун,
Уьзуьн ады Фатма олсун
Уьзуьде чатлайыб оьлсуьн

Бу гуьн бизе ун герек,
Сабагъ сизе гуьн герек!

Гуди, гуди, джан гуди,
Вы ихьды умуд, гуди!
Банымыс виригъ герек,
Быч1имьк сиг1ын герек!

Везес кьарахъый вака,
Гьубгас гванахъый вака!
Дылаа саъас ранг гьака!
Хыдра ивхас гый рака!

Ухун лывъас гаг гьака,
Гыбыл йит1ес т1уъ вака!
Йес выше гьугьал гьака,
Йес йигьа виригь вака!

Гьай, дзиций, дзиций, джан-дзиций,
Вы ихьды шадлух риъи!
Виригъ банымыс вака,
Быч1имыс сиг1ын гьака!
Эред наIгьнибыр

Ми халбыр гьуьндуьр халбыр,
Ара сур къизил, халбыр.
Был йишихь хьыв, хьед, халбыр,
Ассаламу гьа1лейкум!
Вихье балад мал йишихь,
Риде балад хел йишихь,
Йес садакьа ва вийаъ:
Хваба ва гъылыгъ ивий,
К1аъды элидзий ивий.
Халбыр, лахбыр сагь йишихь,
Я Аллагь!
Эред йыгъбыр нубараг!

Виригъ, виригь,
Джан виригъ,
Гуьрчекды рыш,
Джан виригъ,
Гьугъал хъат1ухь,
Джан виригь!

Джан бала, гьа1зиз бала,
Гардана ад, шиви хыдра,
Йинчире зас рывыр а вы,
Шадва1лис, хьур, рывыр а вы.
Берекет хъуд ришихь вы,
Джан бала — гьа1зиз бала!

Даватмыд наIгьнибыр

Гимихьде хан сукьур а,
Хан йишир, яр сукьур а.
Хан сукьур ад джигиди,
Лаали-марджам сыъыр а!

Сусус йиван беземиш ваъ,
Ери, асбаб беземиш гьаъ,
Сусды йиван виъиме ми?
Ми быт1раана беземиш ваъ!

Ма1гьлиди туйед сес а,
Туйек тарланад сес а.
Яр ма1гьлиди йиркьыр а.
Суьсмешды шадды сес а!

Сус-джан, гьаваалы сус-джан,
Имам гьа1ялы сус-джан.
Рыкьа хала нурдыхьван,
Къизилек лершуд гелин,

Туйбыр нубараг йишихь!
Туйбыр нубараг йишихь!
Къизилек лершуд гелин,
Сагьа1т нубараг йишихь!

***

Джан рыш вы бахтлы ришихь!
Бахтлы, халатлы ришихь!
Нинды-дидды насигьа1т,
Гьа1ммише йик1ыы вишихь!

Рырыхыхь-хъу1маругъу1хь,
Хъирикьасды мару1гьу1хь.
Выды хал ширин йишир,
Вас нин йик1ыы мару1гьу1хь!

Г1але итид дад вишихь,
Халбыр авадан йишихь,
Йик1ис шудаъ йигаарди,
Гьа1ммише вы шад ришихь!

Йишихь вахда девле-мал,
Гьадыхъаъ ки шадды джан.
Нине вахда рухьура:
Викихь вас эмег гьа1лал!

Сус йиркьыр йе шад диъи,
Ярар, дустар шад диъи.
Духарыс сус йиркьыр а,
Дид ки, нин ки шад диъи!
Гьалай – лайбыр

Тани гуьл, гьай тани гуьл,
Гьалай-лай-лай-лай,
Тарг ваъара ватани гуьл,
Лилай-ли-ла-лай,

Нинды на1к зас гьа1лал ваъ,
Гьалай-лай-лай-лай,
Бабыйшды ватани гуьл
Лилай-ли-ла-лай.

Дидды хала быч1 гьа1мир,
Г ьалалай-лай-лай-лай,
Выг1лид хала пыч гьу1мир,
Лилай-ли-ла-лай.

Дидды хал майдан йишихь.
Гьалай-лай-лай-лай,
Выг1лид хал зилдан йишихь,
Лилай-ли-ла-лай.

Рухсат выс дид йыга1дий,
Гьалай-лай-лай-лай,
Xylp йывхы1с нин рыга1дий,
Лилай-ли-ла-лай.

Руръура, угъур вишихь.
Гьалай-лай-лай-лай,
Эл мела1гь дерин вишихь,
Лилай-ли-ла-лай.

Джан риши, гьа1зиз риши,
Гьалай-лай-лай-лай,
Гьис ха вада дакьы1лди дерд,
Лилай-ли-ла-лай.

Вахьван луъуд хьывад ч1ык,
Гьалай-лай-лай,
Гьа1лал гьаъ на джан риши,
Лилай-ли-ла-лай.

Руръура, хъирикьасдиш,
Гьалай-лай-лай-лай,
Мимма мидиъ рыкьасдиш,
Лилай-ли-ла-лай!

Джиркьыйне — рыкьа хьусдиш,
Гьалай-лай-лай-лай,
Йиркьыйне — суркьа хьусдиш,
Лилай-ли-да-лай!

Къизилгьулед вахтбыр гьай,
Гьалай-лай-лай-лай,
Вахтбыр гьай, дамахбыр гьай,
Лилай-ли-ла-лай!

Нин джан захда ц1амна реш,
Гьалай-лай-лай-лай,
Йе вахт мабдиш, йе дамах,
Лилай-ли-ла-лай!
Даватак гьаIшыкьаа
лидхьуйне
гьаъад наIгьнибыр

Гьа1шыкьар на машыкьар,
Гьа1шыкьар на машыкьар,
Хунче ац1ыд машыкьар,
Гьалай-л и-л а-л и-л а -л ай!

Ихьды гада выхьды рыш, рыш
Са-сынийыы ледкьыри,
Лилай-л и-ла-ли-ла-лай!

Гьа1шыкь сынийыы герек,
Гьа1шыкь сынийыы герек,
Су1гьбет сирине са герек,
Гьалай-ли-ла-ли-ла-лай!

Дуьнйаадыы гуьзел бала,
Дуьнйаадыы гуьзел бала,
Икьрар сынийхьван герек,
Лилай-ли-ла-ли-ла-лай!

Гьа1шыкь и, абыр виъи,
Гьа1шыкь и, абыр виъи.
Сусды хунчебыр йиъи,
Гьалай- ли-ла-ли-ла-лай!

Дустар абыр шад дикихь,
Дустар абыр шад дикихь,
Дават ваъад вахт виъи.
Лилай-ли-ла-ли-ла-лаи!

Гьай рышба1, мугул калды,
Гьай рышба1, мугул калды.
Зер везед сагул калды,
Гьалай-ли-ла-ли-ла-лай!

Гъурумыд тутул калды, калды
Хъуъ йывхы1д мытыл калды,
Лилай-ли-ла-ли-ла-лай.
Хулбыр, ешелбыр

ВыгIыл йикьид къарийере гьаъад хулбыр

Халкьдид ч1ел за выкьаси,
Чугьул, чантый лихьиси,
Сынийе дур лихьиси,
Сынийе хыл лихьиси.
Кьиметдис кьит рикиси,
Хыылешис ул викиси,
Выг1лешис умуд викиси,
Хынимер джыбра дешеси,
Джан ийссси бахтсызад,
Ваай!..
Дух йикьид нине
ваъад хул

Гиме джуды йер мабад,
Вихье джуды зер мабад,
Багьди джуды хук мабад,
Сыва джуды быч1 мадад,
Дух вай нинды!
Вы нинды йик1ид дарман,
Зас йишид зиян,
Дух вай нинды!
Кьат1 вишид халланг,
Мы1хъ йыхы1д туфанг,
Дух вай нинды!
Дердимыс дарман джившид.
Йинчидаа рагьим джившид,
Дуьнйаадикла пай гьабт1уд,
Хынимешиклаа ул гьабт1уд,
Ватан бадаана джан выд,
Дух вай нинды!
Язна гада йикьийне
ваъад хул

Мырыддис хар йыхы1д,
Бахчидик ц1ай кидхьуд,
Иик1ыы гьад йик1ыы гъабгыд,
Дуьнйаадыхда ул хъумабад,
Гелинаа йик1 гьамадад
Дух вай нинды, сырыд невризбег!