Джалахьуъ ха1ммише илсанашис бала уфтанна увгарай хумухтдид вахт, гьис хьурди хумухун ч1ирире-ч1ыкыра вылц1ара джурба-джура дыракьды рангбыр. Дур-ун ад шаиреше хумухтдид вахтиндид быт1рава1ликла хит1ир анийиъи шиъирбыр, йыхы1р анийиъи шикилбыр. Исаак Левитан хьур художникере йывхы1р ад шикил «Къизилед хумухт» хьур дур гъад, гъийгъа ки хъунивиъи ихьды кьухьды ватандид Москва меркезди ад галереядид масалыхда.
Мыха1ды шаир Бийзат Рамазановахда анийиъи быт1рад ч1елбыр хумухдикла:
Дамыд шикил, ха1р джурана уфтанды,
Дурныймар лихъийчир хъа1тхы1р аранды,
Кьурукь са1а1тхы1р, лахъабт1ур шилвалды,
Гьа йибкьыр ад ес хумухтдид вахт виъи.

Хумухт йит1кьыйне, гьава дегиш вуруъудире, илсанашды гуьгьил ки дегиш руъура. Хъуъдире-хъуъ, йыгъ аъ ка1хъа1гъудире, гъаъ гьава ывсыд вуруъура. К1ыб-к1ыб гьугъалбыр гьугъара, шерима-кучима палчикьбыр руъура, у1рбыр лубзура.
Амма гьадихьван сыт1ана хумухтдид вахт ха1р са илсындид йик1ис гьазизды виъи, ха1р са хукара емиш выгыр ад, хуйима кьир лухъвургъара ад. Мистед сен ки, гьухьус йикиси, был-булухды йишири хьур, гъаъ гъы1лд гьаатхыр ад къурахахда гадкъыйне.
Кьухьдыбише ва хынымеше сыт1ана шадна ягъмыш хъыъыр а джухьды багъма йишид емишбыр; хъикьыр ад идды эчбыр, хы1рбыр ва мадды джурба-джура мейвабыр. Сыт1а хъывыъыр быстанма, сихъивхьир а келем, картышка. Сак1анма ывъыр, кьы1дисды тедерег выъыр а кьирид-сукуд. Гьа1р са му1къа1 серинва1ле гъа1нды хала уху1ре сихьир а ха1р са джура сыва хъидкьыр ад та1гьа1м кид гъахьун-гъара.
Хьачбыр, ч1иринекъебыр, мезелийбыр ки былана йишир ай мисте дамырма. Сынымыд, некъимыд, иык1мыд кулурмы гьамыъ ки ац1ыр гъамаданийиъи къирхбыр. Гьамык ари кинийиъи балана джандис ма1фа1гьа1т вылц1ад карбыр.
Ихьды накьудире ес вылц1ара эккед хайирбыр, гьадыла еве ки чалыш дишир йигара зиян-зарарбыр джывыр, чиркин джыъыр уху1с ч1ир-ч1ыкбыр.
Зарема Исрафилова