Поэзия рутульских шаиров на русском в переводах ФАЗИЛА ДАШЛАЯ

СТИХИ ДЛЯ ДЕТЕЙ

МАГОМЕД УЛИЛЕЕВ

ПЕТУШОК
Петушок наш по утрам
Будит нас, как по часам;
Спать спокойно не дает,
Поднимает шум и гам.

Как мулла, наш петушок,
Ходит важно: гребешок
Ярко-красный; кур своих
Стережет как пастушок.

ДАДАЛ

Сагьа1т кал, дадалара
Халкьдис хабар вылц1ара.
Накь гьаъас, садхас джывыр,
Выш-йа1кваа ун каъара.

Дадал са дибир калды,
Па1лт1 ирды эбир калды,
Ара халды нахджирмашик
Маа викисдиш вы калды.

ГАДЖИ-ЮСИФ

РУБАИ

Нам ситом кажется и небо в звездах,
Руинами — коль дым над домом вьется.
Вина испив, порой в угаре пьяном,
И нищий, может, мнит себя султаном.

РУБАИ

Ха1дийбыр гъад ха1л ес хьан кал гьагвара,
Хьум лагъу1д хал са виран кал гьагвара,
Чахыр рагъыр, сархуш йишид гедэне,
Кирхьанийис выдж джус хан кал гъагвара.

ДЖАМЕСЕБ

СЧАСТЛИВАЯ
(Бахтавар)
Любимою звал… Тосковала душа…
Как яблочки щечки твои, Бахтавар.
Высокий каблук на ногах – хороша,
И заяц проскочит под ним, Бахтавар.

Характер твой схож с соловьиным и нрав,
Свежа ароматом, как роза утра;
Ты носишь из золота и серебра
Штук восемь колец на руках, Бахтавар.

Вода создана чтобы стать родником,
Ты лампа — я создан твоим мотыльком,
Средь сверстниц ты смотришься ярким цветком,
Хной пальцы ты красишь, моя Бахтавар.

Изящна как саз, грациозна она,
Светла как пятнадцатой ночи луна,
Как лебедь ступаешь — фигура стройна,
Моя черноглазка, моя Бахтавар.

Не может скрыть косы накидка-платок
Длиною в твой рост с головы и до ног,
Цепляют они при ходьбе каблучок —
В две косы твои я влюблен, Бахтавар.

Меджнуном я стал, за тобою хожу,
В печали, в тоске свои дни провожу…
Завидев меня, убегаешь… Ищу…
С джейраном ты схожа, моя Бахтавар.

Любимой назвал — стала черной змеей,
Мир стал для меня неприступной стеной,
Свинцовою ношею стала с тобой
И жизнь Джамесебу, моя Бахтавар…

БАХТЫВАР

“Джан!» рухьуд хьур, джанде аман амаабдиш,
Ирды эчбыр данырмыы гъад бахтывар,
Мисед дамах маа гьалдана хамаабдиш,
Гъы1р гуувгьу1ймар гъилябаа гъад бахтывар!

Выды т1ылбыр багъди ад билбилед и,
Ваклаа руъуд ил къизилгуьлед йиъи,
Йукьуд гымышед, йукьуд къизилед йиъи —
Мыйед мыгьыр хылабаа гьад бахтывар!

Хьедбыр халкь гьыъыри былах бадаана,
Зы первани йиъи чирагъ бадаана,
Ришбишды арыди дамах бадаана,
Къы1бды гьа1ний т1илябаа гъад бахтывар!

Ухьтанва1лис садахьвбыр гъад саз калды,
Ха1лды йы1кьа1 ц1ыхьвыра ад ваз калды,
Рирхьад геде майданаа гъад къваз калды, —
Лы1хды къашбыр улабаа гъад бахтывар!

Кьва1б-хьиб чIуб бирчекяа игъибхьура,
Шыв ухьтанна выды буйдис гьидхьур а,
Рирхьад геде кывымыхьде гибхьура
Кьва1д йукь на сур ч1арымыы гьад, бахтывар!

Закляа Меджнун йишир, вахда гьургъара,
Дерде ирхьур, йыгъ йыгьаала суркъара,
Зы гьагуйне, вы лархьур ругьургъара,
Джейран вишир банымыы гьад бахтывар!

За «Яр!» гьухьур — вакляа лы1хды гlap вишир,
Вы бадаана дуьнйаа юкьсур дар вишир,
Гу1мирдыхьван къургьушинед бар вишир,
Джамесебды гъу1нимыы гьад бахтывар!

Бийзат Рамазанова

Осенняя пора

В цветные одеты леса кружева,
На юг улетел журавлей караван,
Трава пожелтела, опала листва, —
Осенняя к нам возвратилась пора.

На соснах смола, словно бусы висят,
И в желтый деревья одеты наряд,
Желание впору теперь загадать —
На радость пришла к нам такая пора.

С отарой в селенье спустился чабан,
Холодный бушует вдали ураган,
И дождь проливной гонит нас по дворам, —
Ждет осень морозы — такая пора.

Коня от работ полевых распрягли,
В сарай молотильные доски снесли,
К весне плуг чинить к кузнецу отнесли, —
Прощаться нам с летом настала пора.

Созрели и собраны фрукты в садах,
И розы уснули в своих цветниках,
Рябина-красавица рдеет в лесах, —
Добро нам осенняя дарит пора.

Все камушки в речке прозрачной видны,
Разлился в ночи над селом свет луны,
И волк где-то воет среди тишины, —
Осенняя нас укрепляет пора.

Однажды нам осень беду принесла —
Ее наслаждаться красой не смогла:
Любимого брата судьба забрала…
Осенняя грустной мне стала пора…

Зима на пороге. К Аллаху возвав,
Его доброту на подмогу позвав,
Ашугу слагать новой песни слова,
Строка за строкою, настала пора.

ХУМУХДИД ВАХТ ВИЪИ

Дамыд шикил, xalp джурана, ухьданды,
Дурныймар лихъийчир хъа1тхы1р аранды,
Кьурукь саатхы1р, лахъабт1ур а шилвалды, —
Гьа, йибкьыр ад ес, хумухдид вахт виъи.

Къа1реба хыдрабыр ка гардана ад,
Къы1бды дарыйбыр хукумы лыъыр ад,
Гьа гедене вагъы1р йыгара мурад, —
Гьа, илсан шадды, хумухдид вахт виъи.

Банала ха1ба1хъа1н саъ мукъа1 хъу1гъу1д,
Хырыдаа, сывырхыд, хьыблид ун руъуд,
Т1ырыкьы1н гьугълала дагул дуруъуд, —
Гьа,кьы1д йагъа1д, ес хумухдид вахт виъи.

Гухъувгъур, сихъивгыр сайирес йиван,
Хъуъ сихъихьир а ны1г1ребыр на хьылан,
Хьадис гьазыр хъыъыр йыгара дылан, —
Гьа,гъы1лд лаат1ур ад, хумухдид вахт виъи.

Хъивикьыр, ягъмиш хъывыъыр ад емиш,
Къизилгуьл некъе вишир ад беземиш,
Мезелий хъивикьыр xyпl дамах хадиш, —
Гьа, бегьер хад ес, хумухдид вахт виъи.

К1ак1ал гьувгара, темиз вишир нац1ур,
Мукъу1 гъад ц1ыхьыра ад вазырды нур,
Дамаа вешед ублихда хъихьир убур, —
Е ма1хкем даъад, хумухдид вахт виъи.

Са хумухт ес былва1лихьван йидкъырдиш —
Гьадид быт1равалды зас гьухъьувгурдиш,
Захда ха1мише руъуд шу хъиркъырдиш, —
Е пашмал дыъыд, хумухдид вахт виъи.

Кьы1д йыкьас хьур ваъара е тедерег,
Сайид Аллагь! Вада вагъа1ре дилег:
Гьашыкьара хыле ла1шур тезенег,
Келме-келме бендбыр рухьуд вахт виъи.

Страницу подготовил
САИД СУЛЕЙМАНОВ

(Продолжение следует)